Zelfbeheer moet Zuidoost redden

Hoe trek je bedrijven naar leegstaande kantoor­kolossen? Om te beginnen door de omliggende openbare ruimte op te pimpen. In Amsterdam-Zuidoost nemen vastgoedeigenaren het voortouw. ‘Het kan veel aantrekkelijker en vrolijker.’

Burgerparticipatie
Serie over hoe burgers vorm en inhoud geven aan de participatiesamenleving in hun directe omgeving.

Wie zich enigszins verdiept in leegstand van bedrijfs­gebouwen, komt steevast de naam Amstel III tegen. In dit deel van Amsterdam Zuidoost staan veel verouderde kantoorkolossen al lange tijd leeg. ‘Tientallen duizenden vierkante meters wachten  op een nieuwe gebruiker’, beaamt dagelijks bestuurder Emile Jaensch (VVD) van de bestuurscommissie Zuidoost (voorheen stadsdeel). ‘Maar we zien de leegstand langzaam afnemen. Hopelijk hebben we de goede richting ingezet.’

Een van de nieuwkomers in het zogenoemde Paasheuvelweggebied, een deelgebied van Amstel III, is vastgoedbedrijf Caransa Groep. Directeur Salo Caransa ziet het ook goedkomen met de omgeving van zijn kantoorgebouw waar, om het goede voorbeeld te geven, sinds een half jaar ook een grandcafé in zit. ‘Zowel met het openbaar vervoer als met de auto is de bereikbaarheid uitstekend, maar in het gebied zelf moet wel wat gebeuren.’

Diverse ondernemers hebben bij het stadsdeel aangeklopt met ideeën om het Paasheuvelweggebied een impuls te geven. ‘De openbare ruimte bestaat nu alleen maar uit steen en gras’, zegt Caransa, voorzitter van de Vereniging van vastgoedeigenaren rond de Paasheuvelweg. ‘Dat kan veel aantrekkelijker en vrolijker. Daar zijn we met het stadsdeel aan gaan werken.’

Opwaarderen
Inmiddels is het ontwerp gereed. Jaensch: ‘Wij investeren hier als gemeente extra geld in de openbare ruimte, waarna de VvE in het Paasheuvelweggebied in ieder geval voor vijf jaar het onderhoud en beheer op zich neemt.’ Het stadsdeel kan extra middelen steken in het opwaarderen van het groen, doordat de eigenaren in het gebied de kosten van het beheer op zich nemen. ‘Op termijn leidt deze afspraak voor het stadsdeel tot een kostenreductie. Maar de belangrijkste reden om dit experiment te doen is om de kwaliteit van het gebied te verbeteren. Dat leidt hopelijk tot minder leegstand, meer inkomsten voor de gemeente en meer werkgelegenheid voor onze bewoners en bedrijven.’

Caransa denkt jaarlijks aan regulier onderhoud ruim 10 duizend euro kwijt te zijn, dat door 28 eigenaren wordt betaald. In totaal gaat het om bijna 9 duizend vierkante meter waarvan de helft groen. De VvE besteedt het beheer aan een aan­nemersbedrijf uit. Het stadsdeel controleert vier keer per jaar of het beheer aan de afgesproken hoge kwaliteit voldoet. Maar wie is verantwoordelijk als een boom omvalt of zich een ongeluk voordoet? Wie draait dan op voor de kosten?

Volgens Jaensch hangt dat af van de omstandigheden. ‘Als duidelijk is dat een boom niet goed is onderhouden,  dan is de beheerder verantwoordelijk. In alle andere gevallen, zoals extreem weer, blijft de overheid aansprakelijk.’

In Zuidoost is zelfbeheer met een verenigde groep vastgoedeigenaren nieuw. Maar in het stadsdeel is eerder ervaring opgedaan met zelf­beheer, of medebeheer, van open­bare ruimte door een kinderboerderij of door bewoners. Jaensch: ‘Zelf­beheer met bewoners is vaak ingewikkelder omdat zij niet altijd één enkele vertegenwoordiger hebben. Dan moet je als stadsdeel nog weleens als bemiddelaar optreden. Met een VvE is dat eigenlijk niet aan de orde, voor de overheid is er één duidelijke gesprekspartner. Dat maakt het overzichtelijk.’

Zuidoost heeft inmiddels zo veel ervaring met zelfbeheer opgedaan dat het loslaten van de verantwoordelijkheid over de openbare ruimte geen issue meer is. Sterker, het is in dit deel van Amsterdam zelfs beleid om zelfbeheer te stimuleren. Jaensch: ‘Je ziet dat mensen en bedrijven meer verantwoordelijkheid voor hun omgeving nemen als het stadsdeel dat, onder voorwaarden, aan hen toevertrouwt.’

Medische bedrijven
Op de vraag wanneer de pilot met zelfbeheer is geslaagd, zijn volgens Jaensch en Caransa verschillende antwoorden mogelijk. Natuurlijk als de samenwerking tussen stadsdeel en VvE goed verloopt en de kwaliteit van het gebied op peil blijft. Maar ook als zich nieuwe bedrijven melden die zich thuisvoelen in het gebied rond de Paasheuvelweg. Naast de realisering van een aantrekkelijke openbare ruimte moet in het gebied in de komende jaren meer gaan gebeuren. Daarbij wordt nadrukkelijk gekeken naar het AMC, het ziekenhuis dat vlakbij ligt. De komst van nieuwe medische bedrijven, maar ook het verzorgen van dagbehandelingen die niet in het ziekenhuis plaats kunnen vinden – het zijn kansen voor de toekomst.

Bovendien wordt gesproken over een campus voor medische studenten en staat een ander studenten­gebouw in de steigers. ‘Het is heel goed als in dit gebied ook wordt gewoond. Dat zorgt voor meer levendigheid’, zegt Jaensch. ‘Bovendien zijn er nu een paar horecagelegenheden gekomen.’ Caransa gelooft heilig in de potentie van het gebied. ‘Wij willen als bedrijven en eigenaren van het Paasheuvelweggebied echt iets moois maken. Het is bijzonder dat we dat samen met het stadsdeel kunnen doen.’ Het ontwerp ligt inmiddels klaar. In november begint de herinrichting van de openbare ruimte.