Burgemeesters willen roer niet drastisch omgooien

Burgemeesters staan niet te springen om hun takenpakket drastisch op de schop te nemen. Een discussie over hun positie en takenpakket moet samengaan met een discussie over het hele democratische bestel, vinden zij. Wel stellen de burgemeesters dat ze regelmatig worden opgezadeld met nieuwe taken en bevoegdheden die niet per se in de burgemeestersportefeuille passen. Dit leidt ertoe dat het burgemeestersambt een spreekwoordelijk ‘duizend-dingen doekje’ wordt. Dat is een ‘zorgpunt’.

Geen grote knelpunten

‘Er zijn naar onze mening geen grote knelpunten die direct om (vergaande) maatregelen vragen, maar er zijn wel aandachtspunten voor de toekomst’, stellen het Nederlands Genootschap van Burgmeesters (NGB) en gemeentekoepel VNG in een gezamenlijke reactie op het deze week verschenen onderzoeksrapport naar de staat van het burgemeestersambt. De onderzoekers van verschillende universiteiten komen tot de conclusie dat ingrepen in het burgemeestersambt noodzakelijk zijn om het ambt toekomstbestendig te maken en dat niets geen optie is.

Stap te ver

Diverse suggesties van de onderzoekers gaan de burgemeesters een stap te ver, voor een aantal staan ze open. Zo opperen de onderzoekers het idee de raadsvoorzittersrol bij de burgemeester weg te halen. Daar voelen de burgemeesters niets voor. ‘Als burgemeesters willen wij ons vanuit onze rol als raadsvoorzitter en ‘linking-pin’ tussen college en raad, vol inzetten om aan deze versterking van de raden een bijdrage te blijven leveren’, aldus het NGB en de VNG. Die versterking is nodig omdat gemeenten en met name de gemeenteraden ‘veel op hun bordje’ hebben, benadrukken ze.

Uitdijen ambt

Ook doen de onderzoekers de suggestie het takenpakket van burgemeesters op het gebied van openbare orde en veiligheid (OOV) te verkleinen. Daar lijken burgmeesters wel voor open te staan. ‘Om te voorkomen dat het burgemeestersambt in de toekomst te veel uitdijt, dient bij nieuwe (OOV)-bevoegdheden vooraf beter te worden afgewogen of de burgemeester wel de meest aangewezen persoon is om deze taak bij te beleggen’, stellen het burgemeestersgenootschap en de VNG.

Hele democratisch bestel

Maar eigenlijk moet er helemaal niet naar ‘losse’ onderdelen van het ambt worden gekeken, vinden de burgemeesters. Laat staan gesleuteld. Een discussie over positie en takenpakket van de burgemeester moet samengaan met een discussie over het hele democratische bestel. ‘Iedere substantiële wijziging die wordt aangebracht in het ambt van burgemeester heeft invloed op de rollen en posities van die andere spelers in de lokale democratie. Ook hun positie wijzigt daardoor.’ Aan de basis van welke discussie dan ook over stelsel- en positiewijzigingen, moet daarnaast een ‘doordacht gesprek liggen over de waarden die we als maatschappij belangrijk vinden. Door waarden als onafhankelijkheid, kwaliteit, dienstbaarheid en zorgvuldigheid als uitgangspunt of streven van ons denken en handelen te nemen, maken we niet snel verkeerde keuzes.’