Burgemeester Koen Schuiling: ‘Lampedusa’ waart nog steeds rond

Burgemeester Koen Schuiling van Groningen blikt terug op zijn geruchtmakende Lampedusa-uitspraak in Binnenlands Bestuur en kijkt vooruit naar het enquêterapport over de gaswinning en de gewisse toestroom van asielzoekers. ‘Ik hou mijn hart vast, want er is nog niets structureel geregeld’.

Het achtuurjournaal van zondagavond 10 april heeft nieuws. De minzame burgemeester van Groningen Koen Schuiling heeft volgens presentator Rob Trip een ‘opmerkelijke’ uitspraak gedaan. Schuiling heeft het aanmeldcentrum in Ter Apel in Binnenlands Bestuur ‘ons eigen Lampedusa’ genoemd. ‘De vergelijking met Lampedusa heeft heel wat teweeggebracht. Dat had ik eerlijk gezegd niet verwacht. Het was geen toevallige ingeving, maar ook niet heel beredeneerd. Ik wilde dat mensen een beeld zouden krijgen van de schandalige leefomstandigheden in Ter Apel. Dat was nodig’, zegt Schuiling.

Schaamte

We zijn acht maanden verder en de geest van ‘Lampedusa’ waart nog steeds rond in Groningen. ‘Niet in Ter Apel, maar ik hou mijn hart vast’, waarschuwt Koen Schuiling. Maar wel in de gesprekken en ontmoetingen die de burgemeester en voorzitter van de veiligheidsregio binnen en buiten Groningen heeft. ‘Ik word echt wekelijks herinnerd aan mijn uitspraak over Lampedusa’, zegt burgemeester Schuiling (63). ‘Net nog, ik kom hier binnen en loop langs een collega-bestuurder. Hij begint meteen over Lampedusa.’ De burgemeester van Groningen raakte kennelijk een gevoelige snaar. ‘Ik merk schaamte. Er zat geen woord Spaans bij en het was ook niet overdreven. Je hebt een beeld bij Lampedusa; bij ons eigen Ter Apel hadden de meeste mensen dat beeld niet. Beelden zeggen vaak meer dan woorden.’

Onfatsoenlijk

Met een beetje goede (politieke) wil had Nederland de opvang in 2022 fatsoenlijk geregeld, meent Schuiling. ‘Maar er is nog niets structureel geregeld.’ Gelukkig lonkt er een wet die de spreiding van opvangplekken regelt. Schuiling vraagt zich af of die wet soelaas zal bieden. ‘Hij komt al later dan we hadden afgesproken. Het is treurig dat hij nodig is. Als iedere gemeente in Nederland dezelfde solidariteit zou tonen als de tien Groningse gemeenten, dan was dit probleem er niet geweest. Dus laat ik zeggen dat het goed is dat de mogelijkheid wordt gecreëerd dat alle 344 gemeenten mee gaan doen – van crisisopvang tot huisvesting voor statushouders. Maar hij is heel ingewikkeld geworden door het verhaal over de financiële aansporing om gemeenten te verleiden tot opvang van asielzoekers. Dat financiële verhaal is trouwens pervers. Daar had het niet over mogen gaan. Het is onfatsoenlijk. Je moet gewoon regelen dat het goed gaat, en dan zal het in de Randstad wat meer kosten dan in Groningen. Nu loop je het risico dat gemeenten wachten met het organiseren van opvang totdat ze er geld voor krijgen. Je hebt het paard dan echt achter de wagen gespannen, want daarmee gaat de asielcrisis nóg langer duren.’

Gaswinning

De aantallen asielzoekers en vluchtelingen zullen in 2023 toenemen, schat Schuiling in. ‘En dan gooit Poetin nog een paar bommen op Syrië. Weer meer vluchtelingen.’ Schuiling zet zich niet alleen schrap voor de komende asielstroom, hij maakt zich ook op voor de presentatie van het eindrapport van de parlementaire enquêtecommissie aardgaswinning Groningen. Nog zo’n onderwerp dat de Randstad maar matig kan boeien. ‘Dat merk je ook’, reageert burgemeester Schuiling. ‘Net als met de opvang van asielzoekers is de schade van de gaswinning geen Nederlands probleem. Het is een Gronings probleem.’

Flauwekul

Nu moet wel gezegd dat de enquête ‘ons tot nu niets nieuws heeft geleerd’, zegt Schuiling. ‘We weten wat de gaswinning in Groningen heeft aangericht; dat ondervinden we dagelijks. En ook hoe verschrikkelijk veel geld we bij de hersteloperatie verliezen aan bureaucratische flauwekul. De Algemene Rekenkamer heeft becijferd dat van elke euro aan schadevergoeding 56 cent in de bureaucratie wordt gestopt. We hebben het systeem namelijk ingericht op wantrouwen. Elk bonnetje moet worden gecheckt en nog een keer gecheckt. We zijn als de dood dat we een euro te veel betalen, terwijl hier 440 miljard is weggehaald. Het herstel moet veel efficiënter en dus goedkoper worden ingericht. Het begint ermee dat je mensen vertrouwt en dat je niet bang bent om hier en daar een euro te veel uit te geven.’

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 24 van deze week (inlog).