'Tubbergen is een gastvrije gemeente'

Na talloze bedreigingen en veel heisa is het azc in Tubbergen geopend. ‘Een experiment met de spreidingswet avant la lettre’, zegt burgemeester Anko Postma. Dat het kabinet van die wet af wil, vindt hij bizar en onbehoorlijk bestuur.

Anko Postma (52) is nog niet droog achter de burgemeestersoren, of de verwensingen en bedreigingen vliegen hem al om de oren. Er komt namelijk een asielzoekerscentrum (azc) in Albergen, en is hij de kwaaie pier. Postma: ‘Nu, een jaar later, vragen veel mensen me: “Hoe is het met je? Vind je het nog leuk?” Mijn kinderen hebben het meer dan eens gevraagd, zeker toen de bedreigingen escaleerden. “Papa, als je dit had geweten, had je dan nog steeds gesolliciteerd?” Die vraag heb ik mijzelf natuurlijk vaak genoeg gesteld, en ik kom steeds weer tot de conclusie dat ik het zó weer zou doen. Het was bij tijden vervelend en ook beangstigend, maar als je je rug niet recht houdt dan is het einde zoek. Dat is het einde van de democratie. En daar komt bij: de komst van het azc is één verhaal, er zijn zoveel andere mooie verhalen over Tubbergen te vertellen.’

Dwangmaatregel

Als de wethouder voor Opsterlands Belang in het Friese Opsterland in het voorjaar van 2023 solliciteert op het burgemeesterschap van Tubbergen, weet Postma dat de Twentse gemeente in rep en roer is over de komst van asielzoekers. Een jaar eerder namelijk heeft staatssecretaris Van der Burg besloten om niet Westland of Zandvoort, maar Tubbergen op de grens met Duitsland als eerste Nederlandse gemeente een asielzoekerscentrum op te dringen. Voor het eerst met een dwangmaatregel, ‘omdat je ook naar die ene gemeente (in Overijssel, red.) moet kijken die niet zijn verantwoordelijkheid pakt’, aldus Van der Burg bij RTV Oost.

Verantwoordelijkheid

Postma: ‘Veel mensen in Tubbergen hadden zoiets van: de regio is weer de klos. Ver van de Randstad en ze doen maar. Ik herken dat sentiment wel, landelijke gemeenten moeten knokken voor hun voorzieningen, maar hier voel ik dat niet zo. Ik voel een verantwoordelijkheid. Gemeenten in de regio zijn helemaal niet zielig of machteloos. We moeten van onze terpen en wierden in het noorden en van onze essen in Twente afkomen en Den Haag verrassen met ons geluid en met onze voorstellen. Overval Den Haag met initiatieven en niet andersom, zoals met het azc gebeurde.’

Hotel

Driehonderd asielzoekers zouden ondergebracht moeten worden in het voormalige hotel ‘t Elshuys bij het dorp Albergen, ook in portacabins bij het hotel. Daar kon Tubbergen (21.400 inwoners) niet mee leven; het werden maximaal 150 asielzoekers, allemaal te huisvesten in het te verbouwen hotel. De nieuwe burgemeester gaat na zijn aantreden eind september in ijltempo langs de dorpen. Postma: ‘Ik zette in op meer contact en intensieve communicatie, maar de toon was al wel gezet. We hebben talloze nieuwsbrieven rondgestuurd en inloopavonden in het toekomstige azc en gesprekken met inwoners georganiseerd. Ook nodigden we mensen uit die zich roerden op de socials. Sommigen kwamen naar het gemeentehuis of wij zochten ze thuis op aan de keukentafel. Anderen wilden wel praten, maar dan moest eerst het azc van tafel. Dan ben je uitgepraat. Een kleine groep mensen voelde zich niet gehoord, en voelt zich nog steeds niet gehoord. Hoewel ik dat lastig vind als burgemeester: je kunt het niet iedereen naar de zin maken.’

Protestborden

Bij Postma’s aantreden worden veiligheidsanalyses gemaakt. Daar is alle reden toe, want het wordt almaar grimmiger in Tubbergen. De omgeving van het azc hangt inmiddels vol met soms vijandige protestborden. Burgemeester Postma: ‘Ik was nog geen drie dagen burgemeester of raadsleden vertelden me dat ze zich niet meer durfden uit te spreken omdat de druk van tegenstanders uit Albergen te groot werd. Raadsleden werden bedreigd, wethouders, gemeentemedewerkers, mensen van het COA. We moesten de projectleiders asiel van de gemeente zelfs vervangen. Ik was niet het enige doelwit.’

En dan wordt in maart van dit jaar in ‘t Elshuys een inloopspreekuur georganiseerd over de naderende komst van de asielzoekers. Daar is burgemeester Postma ook, samen met de wethouder migratie. Postma: ‘En dan breekt een kleine groep door de afzetlinten, er werd nog verbouwd namelijk, en gaat tekeer en gebruikt geweld tegen medewerkers van COA en de gemeente. We zaten als ratten in de val.’

Airtag

Twee dagen na het tumult in ‘t Elshuys rijdt Postma naar Friesland, waar vrouw en dochter nog wonen. Postma: ‘Ik kom thuis en de telefoon van mijn dochter meldt dat er in de buurt een onbekend Apple-apparaat is. Je schrikt, want er is die week natuurlijk wel wat gebeurd. We hadden daarom ook met de politie en de gemeente een crisisteam gevormd. We gingen op zoek naar dat onbekende apparaat, en vonden bij een wiel een airtag [een door Apple ontwikkelde tracker ter grootte van een twee euro muntstuk, red.]. Dan komt de dreiging wel héél dichtbij.’

Oud-marechaussee

Tien dagen later houdt de politie in alle vroegte een Albergenaar aan. De man is het gezicht van het verzet tegen de komst van de asielzoekers. In juli geeft de politierechter in Almelo de oud-marechaussee een celstraf van vijf maanden, waarvan drie voorwaardelijk, en een contactverbod. Waarom hij die airtag had geplaatst? Hij wilde weten waar de burgemeester woonde. ‘Bijzonder, toch?’, zegt Postma. ‘Ik zat vanaf de eerste dag in een appartement op de grens van Tubbergen en Dinkelland. Omdat ik was gevolgd, moest ik daar van de politie weg. Nu woon ik aan de rand van Tubbergen.’

Beladen

Na jaren van gedoe, de gemeente lag tot op de laatste dag overhoop met het COA, opende het gerenoveerde Elshuys eind vorige maand zijn deuren. De burgemeester was er niet bij. ‘Heel bewust, en in overleg met het COA’, zegt Postma. ‘Het azc is beladen, dan moet je niet op de eerste dag prominent je gezicht laten zien. Je moet er geen pr-moment van willen maken. Ik ga er over een paar weken met de wethouder migratie naartoe. En dat zal de komende tijd vaker gebeuren. De mensen in het azc moeten een beetje hun plek hebben gevonden. Voor hen is alles nieuw en onbegrijpelijk. Ze komen op een onbekende plek in een voor hen volstrekt vreemde omgeving. Op het gemeentehuis heb ik die dag verschillende media te woord gestaan. Mijn boodschap was duidelijk: Tubbergen is een gastvrije gemeente. Het is mijn diepste overtuiging dat we die mensen moeten helpen. Ze komen hier niet voor hun lol; ze waren liever in hun eigen dorp of stad gebleven – waar ze zijn opgegroeid, in hun eigen cultuur.’

Krentenwegges

We zijn een maand verder en het ‘t Elshuys zit vol. Tubantia nam poolshoogte in Albergen. ‘Het leven gaat gewoon door in Tubbergen’, kopte de krant. In café-bierlokaal Morshuis zijn de asielzoekers allang niet meer het gesprek van de dag. Burgemeester Postma: ‘Ik kreeg vanochtend te horen dat er nu 150 asielzoekers en statushouders in het azc zitten. Meer komen er niet. Vooral gezinnen en ook wat alleenstaanden. Een goede mix. De verhouding zal wel veranderen, er komen mogelijk meer statushouders. Tubbergenaren brengen knuffels, kleding, krentenwegges. Lokale ondernemers melden zich inmiddels bij de receptie van het azc om de asielzoekers aan werk te helpen. “Wanneer kunnen we mensen krijgen?” Binnenkort zijn de eerste drie sollicitatiegesprekken. Op een terrein vlakbij het azc was vorige week in een weiland een groot tentfeest voor 1.500 man. De jongelui die het feest organiseerden kwamen naar de gemeente toe: we willen dat het netjes en mooi verloopt. Ze waren bang dat het azc het zou moeten ontgelden als het fout zou lopen met het feest. Het had een kruidvatje kunnen zijn. Ze bereidden het evenement goed voor met boa’s, met de gemeente en de politie. Dat is zoals je het graag ziet, ik ben daar enorm blij mee.’

Spreidingswet

Dat het ‘experiment met de spreidingswet avant la lettre’ (Postma’s woorden) kennelijk op z’n pootjes terecht is gekomen, voorspelt een gouden toekomst voor die wet. Als het in Tubbergen kan, dan kan het toch ook in Westland? Burgemeester Postma: ‘Er zijn heel veel gemeenteraden die naar Den Haag kijken en in een andere stand zijn gaan staan. Het zal zo’n vaart niet lopen, denken ze. Nog even de voet op de rem en er komt bij ons geen azc. Ze voelen zich gesteund door dit kabinet dat af wil van de spreidingswet. Dat was hier in Tubbergen ook. Ik kreeg mails, werd erover aangesproken, zelfs in de Plus nadat in mei het hoofdlijnenakkoord bekend was geworden. “Burgemeester, je hoeft je niet meer zo druk te maken, ze komen toch niet meer.” De bestuursovereenkomst met het COA was allang getekend en geldt voor tien jaar, nu nog tot 1 november 2032. Die overeenkomst is democratisch in de gemeenteraad geweest, in november en in december nog een keer. De raad heeft elkaar ondanks de ophef en intimidatie heel goed vastgehouden.’

Gekoesterd

De spreidingswet behoort gekoesterd te worden, niet afgedankt te worden, besluit burgemeester van Tubbergen Postma. ‘De wet doet recht aan het totale land. Hij leidt tot solidariteit tussen gemeenten en met Ter Apel en tot een eerlijke verdeling van asielzoekers. Dit kabinet lijkt die solidariteit om zeep te willen helpen. Met veel pijn en moeite is de wet door de Eerste en Tweede Kamer aangenomen en dan veeg je hem zo van tafel. Dat vind ik bizar en onbehoorlijk bestuur. We kunnen de asielproblematiek niet oplossen zonder solidariteit, maar aan solidariteit lijkt dit kabinet geen boodschap te hebben.’

Lees het hele verhaal deze week in BB20 (inlog).