De overheid als Google Translate

Soepel schaken en schakelen.

Wat doen gemeenten nu de veranderende maatschappij vraagt om nieuwe samenwerkingsvormen, maar er tegelijkertijd allerlei taakstellingen op hun bordje liggen? Er is veel beweging, wat betekent dit op lokaal niveau voor het samen- en tegenspel tussen gemeenteraad, college van B en W en organisatie en de leefwereld?

Iedere gemeente heeft met nieuwe, samenwerkende bestuursvormen te maken. Een must, gezien de veranderende wereld en de transities waarin wij als samenleving middenin zitten, vertelt Jasper de Wit, directeur-partner Bestuur & Organisatie bij BMC. ‘Grote, bestuurlijke vraagstukken op onontgonnen terreinen zoals de energietransitie of de transitie van het Sociaal Domein schreeuwen om een andere benadering, waarbij de inwoners vroeg en volop betrokken worden en de gemeente de rol van bijvoorbeeld regisseur, facilitator of aanjager kan hebben. Nieuwe organisatievormen zoals opgavesturing, zelfsturing of gebiedssturing vragen om andere vaardigheden en een herijking van onderlinge verhoudingen tussen gemeenteraad, college van B en W en ambtenaren. Ze moeten zelfbewust naar buiten treden, hun gezamenlijke positie bepalen en samenwerken met stakeholders – zowel in wijken en dorpen als in de regio: dat vraagt het vermogen om te kunnen dansen op verschillende schalen.’

Lenigheid

Tegelijkertijd blijft de gemeente haar traditionele rol van bevoegd gezag en bewaker van het algemeen belang houden. ‘En daar wringt de schoen’ vertelt Roel Wever, commercieel directeur van BMC. ‘Want de gemeente als algemeen belangenafweger is niet altijd te rijmen met de rol van facilitator van wie maatwerkoplossingen worden verwacht. Voortdurend moeten college, raad en ambtenaren schakelen tussen verschillende bestuursmodi. Dat zie je ook terug in de profielen bij de werving en selectie. Van een burgemeester wordt bijvoorbeeld een stevige rol verwacht op het gebied van openbare orde en veiligheid. In de praktijk neemt hij de rol van “sheriff” op zich, maar ook de rol van officier van justitie die met behulp van het bestuursrecht optreedt tegen zaken op het gebied van ondermijning en dergelijke. Tegelijkertijd verwacht de lokale samenleving een optreden als burgervader.’

Stevige driehoek

Uit diverse onderzoeken en evaluaties van BMC blijkt dat een groot deel van de gemeenten steeds vaker stijlflexibiliteit toepast: ze passen de bestuursstijl aan de behoeften die uit het vraagstuk voortkomen. Een logische, maar ook veelal complexe, veranderkundige exercitie. De Wit: ‘Wat het met name ingewikkeld maakt, is dat gemeenten uit drie organen bestaan: het college van burgemeester en wethouders (B en W), de gemeenteraad en de ambtelijke organisatie. Deze kunnen verschillende tempo’s hebben op weg naar een lenige en stijlflexibele gemeente. Het is belangrijk om alledrie in hetzelfde tempo dit veranderpad te doorlopen en hierin een stevige driehoek te vormen, zodat de omgeving de bestuursstijl van de gemeente gaat herkennen. Het gaat uiteindelijk over mensen, waarbij verwachtingen en informatie cruciale factoren zijn voor succes.’

Bestuurlijk procesmanager

BMC ondersteunt gemeenten om haar rol te pakken in collectieve keuzeprocessen, bijvoorbeeld door het faciliteren van het goede gesprek op basis van data en veranderkundige kennis. De gemeente als Google Translate: wat er buiten gebeurt op een passende wijze vertalen naar een zelfbewuste rol van de gemeente. ‘Dat doen we met advies, opleiding en coaching van zowel B en W, gemeenteraad als ambtelijke organisaties. Belangrijk om te beseffen is dat je meer dan vroeger een procesmanager bent’, aldus De Wit. Ook belangrijk tot slot, stelt Wever: ‘Uit onderzoeken die BMC heeft gedaan naar het vallen van burgemeesters en wethouders blijken de voornaamste factoren om staande te blijven: een goede coach, intervisie en zelfreflectie organiseren. Die zijn cruciaal.’

Meer informatie?

Ga naar www.bmc.nl of bel (033) 496 52 00