De overheidsjurist van de toekomst

Overheidsjuristen krijgen nog weleens het verwijt dat ze te star, bureaucratisch en risicomijdend zijn. En juristen in het algemeen zouden kritisch, afstandelijk en cognitief zijn ingesteld. Een manier van denken die op de universiteit is aangeleerd.

Juristen zouden te vaak gericht zijn op het juridisch dichttimmeren van oplossingen, waardoor initiatieven al in de kiem gesmoord worden of bepaalde zaken niet geregeld kunnen worden. Maar de samenleving heeft behoefte aan flexibele en creatieve juristen die denken in mogelijkheden. Verder is er een tendens zichtbaar van inhoud naar proces (van ‘het gelijk’ naar processuele rechtvaardigheid). En ook ontwikkelingen zoals blockchain, big data en de voortgaande digitalisering hebben steeds meer invloed op het werk van overheidsjuristen.

Dit alles heeft gevolgen voor hoe gemeenten, provincies, waterschappen, het Rijk en ZBO’s werken en zich organiseren. Het zal zeker ook gevolgen hebben voor de juridische functie (de plaats en positie van juristen in de organisatie) en voor overheidsjuristen zelf.
Deze nieuwe tijd vraagt dus om nieuwe competenties van de overheidsjurist. Maar welke competenties heeft de overheidsjurist dan nodig om waardevol te zijn én te blijven?

Denken in mogelijkheden

Natuurlijk, kennis van wet en recht blijven essentieel. Maar daarnaast is het belangrijk dat de overheidsjurist rekening houdt met de belangen van de verschillende partijen. De gemeente wil bijvoorbeeld een initiatief mogelijk maken. Daarvoor is een indiener nodig en die wil je helpen zaken te realiseren. Dat is in juridisch opzicht niet altijd goed te regelen. De jurist van de toekomst is dan ook iemand die interne en externe partners niet met wetsartikelen om de oren slaat, maar denkt in mogelijkheden. Hij schept de voorwaarden waarbinnen afspraken gemaakt kunnen worden en bekijkt in iedere situatie wat, uiteraard binnen de grenzen van de wet, mogelijke oplossingen zijn.

Soft skills

Voor deze nieuwe rol heeft de hedendaagse overheidsjurist, naast inhoudelijke kennis, soft skills nodig. Collega’s, bestuur, wethouders en burgers verwachten betrokkenheid en inlevingsvermogen. Die willen niet weten welk wetsartikel van toepassing is en wat er allemaal niet kan, maar ze willen weten welke mogelijkheden er zijn om hun wensen te realiseren, waarbij de juridische risico’s zo veel mogelijk worden beperkt. De jurist moet dus creatief kunnen denken, nieuwe oplossingen kunnen aandragen, verder denken dan alleen de juridische kaders, en belangen kunnen afwegen.

Uw mening 

Wij zijn benieuwd wat u ziet als de belangrijkste uitdaging voor de hedendaagse overheidsjurist. Wat zijn de belangrijkste ontwikkelingen die invloed hebben op de juridische functie binnen de overheid, hoe past de juridische functie daarbij en hoe moet de juridische functie veranderen in het licht van die ontwikkelingen? En: wat zijn de gevolgen voor de gewenste competenties van overheidsjuristen en wat zijn de ideale competenties en kwaliteiten van de toekomstige overheidsjuristen?

Laat ons uw reactie weten via redactie@bestuursacademie.nl.