Bestuurlijke boete doodgeboren kindje

Gemeenten mogen vanaf begin dit jalar boetes opleggen voor ergerlijk gedrag als hondenpoep op straat laten liggen, fout parkeren en graffiti spuiten. Het boetegeld komt de gemeentekas ten goede.

Toch ziet B en W van Berkelland in de Achterhoek af van invoering van de bestuurlijke boete. Burgemeester Hein Bloemen legt uit dat het gemeentebestuur alle middelen aangrijpt om kwesties als illegaal vuilnis storten en wildplassen aan te pakken, maar dat de bestuurlijke boete daar niet bij helpt. ‘Er is ons een worstje voorgehouden. Het levert ons per saldo te weinig op.’ Want om boetes te innen moet de gemeente een heel apparaat opzetten. ‘Niet alleen moet er een administratie aan worden gekoppeld. We zullen ook nog eens de bezwaren moeten gaan behandelen. Dat kost te veel capaciteit.’

In het Noord-Hollandse Hoorn liggen de kaarten niet anders. In het raadsstuk over al dan niet invoeren van de bestuurlijke boete schrijft burgemeester Onno van Veldhuizen: ‘Wij verwachten dat de opgelegde boete door de aard van de overtreding (kleine ergernis) zeer snel door de overtreder zal worden betwist. Dit zal tot een toename van het aantal bezwaar- en beroepschriften leiden.’ Van Veldhuizen denkt ook dat regelmatig een deurwaarder achter de inning aan moet. ‘Wij verwachten niet dat dit instrument kostendekkend zal zijn.’

Beide gemeenten hebben geprobeerd in kaart te brengen hoeveel het geheel gaat kosten met behulp van het Servicecentrum Handhaving van het ministerie van Justitie. Daaruit blijkt dat er onder andere meer BOA’s (Bijzondere Opsporingsambtenaren) aangesteld moeten worden. Behalve een administratie en incassoafdeling is ook een communicatiesysteem met de politie vereist, want bestuurlijke handhaving vraagt om een 24-uurs aanwezigheid.

Henny Verhaar was aanvankelijk enthousiast over de bestuurlijke boete. Het VVD-raadslid in Hillegom: ‘Het is vreselijk. Er wordt overal maar geparkeerd waar het niet mag. En zomaar door de Hoofdstraat fietsen, dat is op bepaalde tijdstippen gewoon verboden.‘

In eerste instantie dacht Verhaar dat het financieel ook nog wel haalbaar is. ‘Als je één extra BOA à 45.000 euro aantrekt en die schrijft boetes uit van dertig tot veertig euro, dan moet die er per jaar vijftienhonderd uitschrijven om kostendekkend te zijn. Dat zijn er zes op een dag, dat moet in Hillegom haalbaar zijn.’ Maar gezien de hele rompslomp eromheen gaat die prijs aanzienlijk omhoog. Alleen daarom al ziet Hillegom af van invoering, meldt griffier Elma Hulspas. Tenminste, tot 2010.

Dat jaartal komt steeds weer terug in de reacties op de bestuurlijke boete. Burgemeester Bloemen heeft de hele regio geconsulteerd: ‘Maar in de Achterhoek is er geen gemeente die de bestuurlijke boete invoert. We wachten allemaal tot 2010.’ Want vanaf 2010 wordt het voor alle gemeenten mogelijk de bestuurlijke strafbeschikking te gaan gebruiken in geval van ‘overlastfeiten’. Grootste verschil met de bestuurlijke boete is dat bij de bestuurlijke strafbeschikking het Centraal Justitieel Incasso Bureau het boetebedrag int. Een gedeelte van het bedrag wordt vervolgens op de rekening van de gemeente gestort: 40 euro voor overlastzaken en 25 euro voor parkeerovertredingen. ‘Een veel aantrekkelijker regeling’, concludeert Bloemen van Berkelland. Zijn collega Onno van Veldhuizen van Hoorn waarschuwt dat de kosten weliswaar minder zullen zijn dan bij de bestuurlijke boete, maar nog altijd niet kostendekkend.

Uitgekleed

Had de bestuurlijke boete er eigenlijk wel moeten komen? In de Tweede Kamer heeft Sybrand van Haersma Buma (CDA) vanaf het begin het wetsvoorstel behandeld. ‘Ja, we hebben bewust deze twee opties aan de gemeenten aangeboden.’

Zijn inschatting was dat kleine(re) gemeenten zouden kiezen voor de justitiële beschikking en grote gemeenten voor de bestuurlijke boete. Het mag in dat licht curieus genoemd worden dat de bestuurlijke strafbeschikking nu als proef in de vier grote steden draait.

Als VVD-Kamerlid was Ruud Luchtenveld betrokken bij de behandeling van de bestuurlijke boete. ‘Het voorstel is totaal uitgekleed en daardoor te beperkt geworden. Zwaardere verkeersovertredingen zijn eruit gehaald. En toen kruiste ook nog eens de bestuurlijke strafbeschikking de behandeling. De bestuurlijke boete was er juist op gericht om Justitie te ontlasten. Bij de bestuurlijke strafbeschikking is dat niet het geval.’ Luchtenveld is inmiddels wethouder in Amersfoort. Wat wordt het daar? ‘Geen idee, de keus is nog niet gemaakt.’

Binnenkort komen Binnenlandse Zaken en de VNG met een Handreiking die gemeenten moet helpen bij het kiezen voor de bestuurlijke boete. Het ministerie van Justitie presenteert een Handreiking voor de bestuurlijke strafbeschikking.