Beste sites voor en door burgers

Een echte sauna, meer ruimte voor honden om rond te rennen, een metrotraject... Allemaal dromen die door inwoners van Breda op de website breda-morgen.nl werden geplaatst. Breda Morgen is een van de genomineerde projecten in de categorie ‘overheid’ voor de eParticipatieaward. Bredanaars kunnen op de website hun ideeën (‘dromen’) plaatsen, waarop anderen mogen reageren. Medestanders kunnen een ‘pluim’ geven aan het voorstel. Als er meer dan honderd pluimen zijn gegeven, kan de initiatiefnemer een gesprek met de gemeente aanvragen. Een team van actieve burgers (‘de groep’) helpt op verzoek bij dat gesprek en bij het realiseren van de droom.

Hoewel de website dus volledig door en voor burgers is, is het de gemeente Breda die het project faciliteert. Het idee komt voort uit het Bredase coalitieakkoord, waarin een betere communicatie met burgers centraal staat. Senior beleidsmaker communicatie Peter Jeucken is een van de mensen die regelmatig meekijkt op de website. ‘Het mooiste is de positieve toon van de gesprekken op de site. Doordat we mensen vragen om een droom te beschrijven, stimuleren we ze om positief te denken in plaats van kritiek te leveren. Waarderend vernieuwen noemen we dat.’

Een van de succesvolste initiatieven sinds de start in september 2008 is het voorstel van bakker Nagelkerke uit Prinsenbeek. Een jaar geleden uitte hij zijn droom om op zondag warme broodjes te kunnen verkopen, ‘net als in Frankrijk’. Zijn initiatief leidde tot een stadsgesprek, veel media-aandacht en uiteindelijk een motie in de gemeenteraad. Op dit moment buigt de raadscommissie zich over het onderwerp. ‘Het mooiste is dat dit in het verleden via de juridische weg nooit is gelukt, maar nu via de website wel’, zegt Jeucken.

Toch hoeft de overheid er volgens hem lang niet altijd aan te pas te komen. In veel gevallen blijkt dat burgers elkaar al kunnen helpen nadat een droom op de site is gezet. Zo kwam het verzoek ‘uit een van de volkswijken van Breda’ om een kerstmarkt te organiseren. Voordat de gemeente kon antwoorden, had een hovenier zich al gemeld bij de initiatiefnemer. Jeucken: ‘Burgers kunnen veel meer zelf dan ambtenaren vaak denken, en wij proberen dit nu te stimuleren’.

Actief

Ook de gemeenteraad van Almelo zocht een manier om burgers een actievere rol te geven. De vacature voor een nieuwe burgemeester bleek een mooie aanleiding. Het nu door de jury van Burgerlink genomineerde zonburgemeesterwilalmelo.nl gaf informatie over de aanstaande burgemeestersbenoeming en bood Almeloërs de kans om online hun voorkeur voor het nieuwe profiel kenbaar te maken. Moest de nieuwe burgemeester aantoonbare affiniteit met Almelo hebben, een vernieuwer zijn of juist de ideale ambassadeur met internationale contacten?

De site zonburgemeesterwilalmelo.nl werd ruim 4000 keer bezocht en 779 mensen vulden de enquête in. Een succes volgens de gemeente. Toch valt op dat er ook nog 1424 mensen waren die een papieren enquête invulden. ‘Alleen een digitale campagne werkt niet’, vertelt Edith Camerik van communicatiebureau Camerik Voortman, die de campagne bedacht. ‘Vooral als je oudere inwoners wilt bereiken, moet je mensen ook offline benaderen. We zitten nog in een overgangsfase.’ Toch is Camerik tevreden. ‘Met de gekozen burgmeester is het nooit echt iets geworden, maar op deze manier kun je als burger toch het profiel beïnvloeden. En potentiële sollicitanten kunnen kijken of ze bij de gemeente passen.’

Medio november werd bekend dat Jon Hermans-Vloedbeld volgende maand de nieuwe burgemeester van Almelo wordt. Camerik vindt dat de burgemeester nu ook via internet moet laten zien dat zij aansluit op het profiel. ‘Voor het succes van eParticipatie is het belangrijk dat de projecten geen eendagsvlieg blijken te zijn; dus ik denk dat de nieuwe burgemeester snel online moet gaan om zich te presenteren.’ En dat is niet ondenkbaar.

De gemeente Ridderkerk, waar Hermans-Vloedbeld nu nog burgemeester is, heeft al interesse getoond in de Almelose campagne. Toch merkt communicatieadviseur Camerik op dat overheden nogal eens ‘koudwatervrees’ hebben om te experimenteren met digitale participatie. ‘Het vereist een andere opstelling van de overheid; die moet een meer faciliterende rol spelen.’

Initiatief

Ook Stef van Grieken, voorzitter van Het Nieuwe Stemmen (HNS), een van de vijf genomineerden in de categorie samenleving, vindt dat de overheid meer zou moeten doen met eParticipatie. Zijn organisatie nam zelf het initiatief door een ‘Developers Omgeving’ te creëren. De stichting ontwierp een ‘interface’ waarop andere websiteontwikkelaars terechtkunnen om informatie en websitecodes met elkaar te delen. Zo stimuleert HNS dat informatie over politiek en bestuur met burgers wordt gedeeld. Websites zoals petitie.nl en ikregeer.nl, maar ook media als de NOS maakten hier al gebruik van.

Van Grieken: ‘Er is heel veel informatie in handen van de overheid waar we geen toegang tot hebben. Zo houdt Rijkswaterstaat de informatie over de files op de Nederlandse wegen voor zichzelf. Nu moet TomTom de dichtheid van mobiele telefoons op de snelwegen meten om er achter te komen hoe druk het is op de weg. Dat is toch belachelijk?!’

Kritisch

HNS ontwikkelde zelf ook een aantal succesvolle informatieve sites, zoals wiekiesjij.nl waar je meer informatie kunt vinden over politici. Tijdens de vorige (Europese) verkiezingen bezochten meer dan 250.000 mensen de site. Momenteel probeert de 22-jarige Van Grieken deze dienst te slijten aan Nederlandse gemeenten voor de verkiezingen in maart. Hoewel hij kritisch is over het overheidsbeleid op het gebied van eParticipatie, is Van Grieken wel blij met de nominatie voor de eParticipatie Award. ‘Het sterkt ons in het gevoel dat we goed bezig zijn. Maar als de overheid haar werk goed zou doen, zouden wij niet nodig zijn.’

Digitale participatie stimuleren

De eParticipatie Award 2009 wordt georganiseerd door Burgerlink, een overheidsplatform dat probeert om de dienstverlening van overheid aan burgers te verbeteren. Het ontwikkelen en stimuleren van digitale participatie is daarbij een van de belangrijkste speerpunten. Een webmonitor van TNO werd gebruikt om de ruim 300 Nederlandse eParticipatie-websites te testen op vier criteria: openheid en betrokkenheid, innovatie, gebruik en impact. Reguliere dienstverlening, zoals de uitgifte van paspoorten en vergunningen, kwam niet in aanmerking.

TNO produceerde voor de wedstrijd een longlist van dertig eParticipatie projecten. De jury nomineerde er vervolgens tien, waaronder de bekende Twitteractiviteiten van minister Verhagen, maar ook watstemtmijnraad. nl en eerlijkebankwijzer.nl. Volgende week worden in het Spoorwegmuseum in Utrecht de winnaars aangewezen in twee categorieën; ‘overheid’ en ‘samenleving’.

Bij eParticipatie gaat het volgens Matt Poelmans, directeur van Burgerlink, niet om het digitaal regelen van vergunningen of het aanvragen van je paspoort, maar om ‘een andersoortige dienstverlening, namelijk burgers betrekken bij beleid en keuzes door ze inspraak te geven of op een andere manier betrokken te maken bij het bestuur’. De prijs moet volgens Poelmans vooral een stimulans zijn. ‘De winnaars krijgen geen geld, maar wel veel eer. Zij zijn een jaar lang hét voorbeeld voor andere eParticipatie-projecten in Nederland.’