Advertentie

Gemeenten willen aan de slag met tegenspraak

De gemeentelijke werkvloer vraagt om een eigen programma, aldus een verkenning. ‘De zorgen, de behoeften en de urgentie zijn groot.’

16 februari 2024
tegenspraak
Shutterstock

Er wordt gewerkt aan een gemeentebreed programma rondom het thema ambtenaren en tegenspraak, een decentrale variant van het rijksprogramma Dialoog&Ethiek. Doel: een open en veilige werkcultuur, waarin de dialoog over ethische vraagstukken vaste prik is.

Senior redacteur/ speechwriter

Gemeente Maastricht
Senior redacteur/ speechwriter

Ambitieuze Accountmanager binnen het domein Wonen

BMC
Ambitieuze Accountmanager binnen het domein Wonen

Eigen dynamiek

Na een inventarisatieronde onder gemeenten is het advies om in overleg met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), A&O-fonds Gemeenten, later aangevuld met de Vereniging van Gemeentesecretarissen (VGS) en Binnenlandse Zaken het gesprek te openen over een concrete pilot als aanzet voor zo’n breed programma voor alle gemeenten. De eigen dynamiek op de gemeentelijke werkvloer vraagt om een eigen actie en programma, aldus de verkenning. ‘De zorgen, de behoeften en de urgentie zijn groot.’

Morele spanningen

Het rijksbrede programma Dialoog & Ethiek bestaat inmiddels twee jaar. Het vijfjarige programma werd opgezet na het toeslagenschandaal, waarbij een op hol geslagen systeem duizenden mensen vermorzelde. Het ontbrak aan dialoog, ethiek en ambtelijke tegenspraak.
Uit vorig jaar gehouden onderzoek van I&O Research onder ambtenaren van gemeenten, provincies, waterschappen bleek dat de morele spanningen en tegenspraakproblemen hetzelfde zijn als onder rijksambtenaren.

Wringende praktijk

Het rijksbrede programma kan niet ook het werk voor gemeenten organiseren, maar wil wel helpen bij de opzet van een programma. De meest centrale rol is volgens de verkenners weggelegd voor de VNG. De gemeentekoepel heeft immers als één van haar hoofdfuncties die van netwerk en platform. De VGS zou eveneens een scharnierrol kunnen spelen, ‘zoals ook de gemeentesecretaris een scharnierfunctie heeft in de soms wringende en alledaagse praktijk van de politiek-ambtelijke verhoudingen.’

Pilotgemeenten

Een concrete suggestie is dit jaar nog een pilot op te zetten, belegd bij de VNG, waarin met een kleine selectie van gemeenten aan de slag gaan wordt gegaan. De verkenners adviseren om op korte termijn een directeurenoverleg te plannen tussen de VNG, A&O-fonds Gemeenten en Dialoog & Ethiek om de mogelijkheden van samenwerking en uitvoering te bespreken. Natuurlijk moet dan ook de organisatorische en financiële haalbaarheid van een programma voor vier jaar aan de orde komen. Waar mogelijk is het programma later uit te breiden naar provincies en waterschappen. In de gehouden verkenning zijn de provincies al deels meegenomen, maar de waterschappen nog niet.

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 3 van deze week. (inlog)

Reacties: 3

U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.

Hans Bakker
Vijfentwintig jaar lang staat er in personeelsadvertenties dat ambtenaren over “politiek bestuurlijke sensitiviteit” moeten beschikken. Door een amendement van D66 en het CDA is de extra rechtsbescherming die ambtenaren hadden een aantal jaar geleden vervallen. De ambtenarenwet zelf bestaat nog wel. Op cruciale terreinen zoals ruimtelijke ontwikkeling en vastgoed werkt een niet onaanzienlijk deel op flexbasis. Dat is een vervelend en cruciaal probleem, vanuit meerdere opzichten. Fijn voor bestuurders die willen dat hun wensen worden gerealiseerd. In vijfentwintig jaar tijd is er een laag ambtenaren ontstaan die zich niet meer zo als “ambtenaar” gedraagt, maar als opdrachtnemer. Dat krijg je er niet zomaar uit. Naast tegenspraak moet ook worden gewerkt aan het kritisch vermogen van ambtenaren. Het gebruik van zzp’ers, gedetacheerden en uitzendkrachten moet sterk omlaag omdat deze laag kan worden gebruikt om de moderne kritische ambtenaar te omzeilen. Door bestuur en door de hogere echelons.
Rob Sabreur
Het zou denk ik ook wel helpen als de overheid (in alle lagen) zich weer eens in dienst stelt van de burger, waarvoor zij in dienst zijn. Met alle draconische maatregelen, met name in de vier kabinetten Rutte, is de overheid steeds verder van de burger af komen te staan en natuurlijk geeft dat wrijving.
De burger betaalt, vanuit het gemeenschapsdenken, een groot deel van zijn salaris aan belastingen voor een overheid, die de maatschappij in goede banen moet leiden en niet om doorgedraaide bestuurders hun narcistische projectjes er door te drukken.
Beste overheid, beperk u tot uw basistaken en stel uzelf in dienst van de bevolking. Dan stopt de tegenspraak vanzelf. Los het probleem op bij de bron en pak niet alleen de gevolgen aan.
Hielco Wiersma
Bij veel Gemeenten is er een grotere behoefte en prioriteit aan meer en een betere communicatie van bestuurders met de bewoners en bedrijven over belangrijke gemeentelijke en soms regionale dossiers.
Advertentie