Toekomstbestendigheid burgemeester punt van discussie

De toekomstbestendige burgemeester is het thema van een tweedaagse conferentie van het Nederlands Genootschap van Burgemeesters. Hun secretaris en burgemeester van Katwijk Jos Wienen (CDA) vond er veel begrip voor zijn strategie van het gedogen van alcoholgebruik van 16- en 17-jarigen in cafés.

Discussie over maatschappelijke ontwikkelingen
Met de benen op tafel, onder het genot van een kop koffie, tijdens de lunch en al wandelend in de tuin konden burgemeesters de afgelopen twee dagen discussiëren over maatschappelijke ontwikkelingen en de gevolgen van de overdracht van sociale taken van het rijk naar gemeenten. Maar vooral over welke rol de burgemeester hierin speelt en op welke manier hij of zij het meest toekomstbestendig is. Het NGB organiseert de bijeenkomsten zes weken lang twee dagen per week in Lochem voor dertig á veertig burgemeesters per keer, vertelt secretaris Jos Wienen, burgemeester van Katwijk. ‘Een taak van het Genootschap is om scholing aan te bieden. We krijgen hier bepaalde informatie aangereikt en wisselen van gedachten over relevante bestuurlijke en maatschappelijke ontwikkelingen.’

Het Katwijkse model
Tijdens deze bijeenkomsten wordt ingezoomd op de jeugdzorg en de taak van de raad en de raakvlakken met de portefeuille openbare orde en veiligheid van de burgemeester. ‘Hoe faciliteer je dat de gemeenteraad goed in positie is? Hoe schakel je met buurgemeenten?’ In zijn eigen gemeente loopt de jeugdzorg heel goed. ‘Het was wel grappig dat een deskundige die het onderwerp inleidde sprak over het Katwijkse model. Je kunt al gemeente jeugdzorg organiseren, maar ook het maatschappelijk veld laten initiëren. In Katwijk is een huisarts heel actief geweest in het samenbrengen van de verschillende spelers. Dat vond hij een goed voorbeeld van hoe hulp te organiseren.’

Samenwerkingsverbanden voor jeugdzorg
In Katwijk is een wethouder verantwoordelijk voor de jeugdzorg, maar Wienen heeft als burgemeester de taak om te zorgen dat goed wordt afgestemd en geschakeld met taken op een hoger schaalniveau voor specialistische jeugdzorg. ‘Jeugdzorg regel je beter in regionaal verband. De vraag is hoe. Vroeger deden we veel aan de ruimtelijke kant en weinig aan de sociale agenda. Nu zie je dat daar samenwerking steeds belangrijker wordt. Vraag is wat dit betekent voor het overleg en de schaal. 'Als burgemeesters zijn we betrokken bij de samenwerkingsverbanden en spelen we hier een rol.’

Burgemeesters gaan raadsleden ondersteunen
Burgemeesters krijgen straks te maken met raadsleden die met de vele taken die naar de gemeente gaan onder druk komen te staan. Hoe gaan burgemeesters hen ondersteunen? Wienen vindt dat in de eerste plaats tijdig onderkend moet worden dat niet alleen professionals over de toekomst van de gemeente gaan, maar ook de raad. ‘We moeten ze eerder informatie geven. Dat is niet gemakkelijk, want vaak zitten plannen nog in de ontwerpfase, maar we moeten ook niet wachten tot alles duidelijk is, want dan is het te laat. Er moet dus eerder informatie naar de raad over de materie en discussies die erover spelen. En we moeten ze dan vragen of ze meer willen. Een faciliterende rol.’

Uitvoeringstaken politieke plek geven
Ook kan de burgemeester de raad prikkelen via de griffie en in het college zeggen de raad niet te vergeten, vertelt Wienen. ‘We moeten uitvoeringstaken een politieke plek geven', vindt hij. 'Niet alleen vakmensen moeten oordelen, het gaat ook om bezuinigingen. Gaan we het geld van het rijk doorgeven of stellen we bij het vaststellen van het kwaliteitsniveau de politieke vraag hoeveel geld we daaraan willen uitgeven?’ Niet iedere gemeente heeft hierbij dezelfde prioriteit. De ene gemeente zal thuiszorg meer particulier willen oplossen en professionele jeugdzorg hogere prioriteit geven. ‘Je kunt in het beleid sturen, maar ook de keuzes aan de gemeenteraad laten. Daar konden we goed over nadenken tijdens de conferentie.’

Begrip voor alcoholbeleid Katwijk
Grappig vond Wienen dat door de publiciteit rond het Katwijkse beleid van het gedogen van alcohol voor 16- en 17-jarigen in cafés veel collega’s op hem afkwamen om te vragen hoe het nou precies zat en in de praktijk gaat. ‘Ik vond dat heel stimulerend. Je hebt als burgemeester op dit punt een bepaalde verantwoordelijkheid. Niet overal is dezelfde problematiek en het voorzieningenniveau is ook verschillend per gemeente. Door zo te praten ontstond begrip voor de verscheidenheid in de context. Veel collega’s noemden ons beleid goed en logisch. Het gaat er vooral om het strategische beleid goed uit te leggen en dan blijkt dat het veel effectiever is dan in alle cafés te controleren. Collega’s zeiden: het is eigenlijk fantastisch.’

Alcoholbeleid lijkt te werken

Of het beleid werkt kan Wienen nog niet uit ervaring zeggen. De resultaten van de mystery guests zijn nog niet bekend. ‘Ik heb wel de indruk dat de horeca er stevig aan trekt en de winkelbedrijven ook, want die worden allemaal gecontroleerd. Soms zijn er wel vervelende dingen, bijvoorbeeld dat een winkel geen alcohol verkoopt aan een moeder als ze haar twee kinderen bij zich heeft. Maar ja, je laat dan wel merken dat ze niet zomaar alcohol kan kopen voor haar zoon van 17. Ik heb wel de indruk dat het goed verloopt.’