Balkenende: meer autonomie gemeenten

Sterke, krachtige gemeenten bestaan volgens premier Balkenende bij de gratie van sterke gemeenschappen, differentiatie om zaken zelf anders uit te voeren en ruimte voor autonomie. Volgens de premier maken sterke gemeenschappen gemeenten sterk, en niet omgekeerd. Hij brak een lans voor differentiatie, meer ruimte om verschil te maken.

Balkenende sloot met deze woorden op het VNG-congres in Den Bosch aan bij de boodschap van het VNG-rapport-Bovens waarin twee jaar geleden bepleit werd dat gemeenten meer vrijheid moeten krijgen om knelpunten naar eigen inzichten op te lossen. Met het rapport van de commissie-Van Aartsen nam de VNG daar vorig jaar afstand van: die commissie noemde de gemeente 'de eerste overheid' en pleitte voor een forse schaalvergroting.

Vrijheid

Over fusie en herindeling sprak Balkenende niet. Hij riep kleine gemeenten juist op om eigen keuzes te maken en zich niet de vrijheid daarvoor te laten ontnemen door de leiding van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. De premier onderstreepte het belang van gemeentelijke autonomie met een historisch argument: taken overlaten aan gemeenten is logisch want gemeenten en provincies hebben een langere geschiedenis dan het rijk. 'Het rijk moet daarom de autonomie van gemeenten ten volle respecteren en het rijk moet niet schromen de autonomie van gemeenten te vergroten', aldus de minister-president.

Balkenende deed drie concrete voorstellen. In plaats van de ingewikkelde bestuurswetgeving zou de afhandeling van klachten en bezwaren van burgers over een bouwvergunning door gemeenten moeten gebeuren. De controle op subsidieverlening kan overgenomen worden door de lokale rekenkamers. En gemeenten moeten zelf de vrijheid krijgen om te bepalen hoe mensen integreren; de bureaucratische inburgeringswet geeft te weinig ruimte voor maatwerk, aldus Balkenende.

Minister van Binnenlandse Zaken Guusje ter Horst zei in een reactie op de toespraak van Balkenende dat met haar en staatssecretaris Bijleveld te praten valt over differentiatie bij de overheveling van taken naar gemeenten.

VNG-voorzitter Jorritsma wil alleen differentiatie bij de uitvoering van taken. Het VNG-congres koos deze week als nieuwe vice-voorzitter de Houtense burgemeester Cor Lamers in plaats van de kandidaat van de grote steden, Aleid Wolfsen van Utrecht.