Gemeentestatus Caribische landen 'onzalig idee'

Van enig animo om hun staatkundige status opnieuw te herzien is op de Caribische eilanden van het Koninkrijk niets merkbaar. De suggestie om Aruba, Curaçao en Sint Maarten als gemeenten bij Nederland te voegen wordt omschreven, zo niet weggehoond, als misplaatst, irritant en zelfs onzalig.

Gemeentestatus
'Als je daarmee op Aruba zou komen aanzetten, lachen je ze meteen het eiland af', zo stelt Luc Alofs, hoofddocent onderzoek aan de Universiteit van Aruba. Het ‘onzalige’ idee is afkomstig van socioloog Aart G. Broek en oud-ambassadeur Jan Wijenberg die op 11 februari in de Volkskrant pleitten voor het verlenen van gemeentestatus aan de drie Caribische landen van het Koninkrijk. Deze zouden volgens de schrijvers de problemen inmiddels boven het hoofd groeien. Broek en Wijenberg vinden ook dat de landen hun eigen capaciteiten overschatten. 

Lichtzinnige benadering

Alofs noemt hun suggestie een ‘lichtzinnige benadering’ van een complexe relatie waarbij de auteurs van het opiniestuk voorbij gaan aan de eigen identiteit van de Nederlands-Caribische eilanden: 'De Arubaan identificeert zich met zijn eigen eiland. Er bestaat een nationaal ‘wij’-gevoel. Wanneer deze gemeenschap als aansluiting zou zoeken een groter geheel zoals Nederland moeten mensen zich ook in die entiteit kunnen herkennen en dat is beslist niet het geval.' 

Eigen manier
Arjen van Rijn, hoogleraar staatsrecht en staatkundige vernieuwing aan de Universiteit van Curaçao, vindt het idee van Broek en Wijenberg ‘prikkelend’ en ‘niet goed’: 'Aruba, Curaçao en Sint Maarten passen niet in de Nederlandse structuur. Het zijn eigen bevolkingen met eigen ideeën en behoeftes. Ze moeten het op hun eigen manier doen, ook al is dat soms lastig. Ze tot gemeenten maken betekent: het Koninkrijk opblazen. Laten we alsjeblieft niet proberen weer iets nieuws voor deze drie te bedenken maar er het beste van maken onder de bestaande structuren.'

 

Kort door de bocht

Willem Cecilia, griffier van de Eilandsraad van Bonaire, bestempelt het idee van Broek en Wijenberg als ‘kort door de bocht’. Cecilia beaamt dat er meer oog moet komen voor de lokale identiteit, historie en het groeiende zelfbewustzijn: 'Dat laatste wordt gesterkt door een behoefte aan autonomie en de handhaving van de bestuurlijke zelfstandigheid. Hieruit dient een samenwerking voort te vloeien waarmee de gevoelens van autonomie niet meer alleen hun oorsprong vinden in het eigen belang. Dat leidt er alleen maar toe dat mensen zich afzetten tegen alles wat van buiten komt.' 

Goede voorbeeld

Alofs merkt op dat Aruba met zijn in 1986 verkregen status aparte het goede voorbeeld geeft: 'Dat was aanvankelijk bedoeld als een opzetje naar onafhankelijkheid. De afspraak is dat het eiland uit vrije wil binnen het Koninkrijk blijft, maar daar ook op elk gewenst moment uit kan stappen. Nederland verlangt in ruil daarvoor wel behoorlijk bestuur.' De status aparte is inmiddels de norm die sinds 2010 ook geldt voor Curaçao en Sint Maarten. Volgens Alofs is het onverstandig hieraan te gaan morrelen: 'Er bestaat hier werkelijk geen enkele vorm van belangstelling om als gemeente dicht tegen Nederland aan te kruipen. Die gedachte komt bij niemand op.'

 

Menselijke maat

Alofs vindt het veel nuttiger om eens te kijken naar de betekenis en invulling van het Koninkrijk zelf: Dat gaat tegenwoordig eigenlijk alleen nog maar over instrumenten en regels. Er is geen discussie over een menselijke maat zoals bijvoorbeeld het vaststellen van een minimumwelvaartsniveau dat wij met elkaar acceptabel vinden.'  Van Rijn vindt dat de drie kleinere eilanden die nu als Caribisch Nederland direct onder Den Haag vallen een verkeerde weg in zijn geslagen. Van Rijn stelt dat deze openbare lichamen nu onvoldoende zijn vertegenwoordigd in Den Haag en daardoor aankoppeling missen bij het democratische bestel: 'Hier zou iets op moeten worden verzonnen waardoor zij gehoord worden in situaties waarbij hun specifieke belang aan de orde is.'

Lees het hele verhaal over de eilanden deze week in BB05 (inlog)