8 ergernissen van burgers over inspraak en participatie

1 Politiek heeft al besloten
De belangrijkste ergernis van burgers die de Nationale Ombudsman op basis van de klachten van burgers over burgerparticipatie in het afgelopen jaar heeft vastgesteld, is dat de politiek al besloten heeft. Van echte participatie is daardoor volgens burgers geen sprake. Eén van de klachten: ‘Voordat de inspraakavond heeft plaatsgevonden is de gemeente al tot aanschaf van verkeersremmend materiaal overgegaan. Men zegt dan doodleuk: als wij naar jullie luisteren wordt het wel duurder.’

2 Te laat betrekken van burgers
‘Mijn ervaring is dat je formeel wel inspraak hebt, maar dat de momenten waarop het relevant is ongemerkt voorbij gaan. Doorslaggevende beslissingen worden genomen in een fase waarop je als burger nog geen flauw benul hebt dat er iets ingrijpends in je directe woonomgeving gaat gebeuren. En als het duidelijk wordt, is het te laat om de beslissingen nog te beïnvloeden.’

3 Negeren inbreng burgers
‘Er is door de bewoners massaal protest aangetekend. Vele argumenten van de gemeente om betaald parkeren in te voeren blijken onjuist of ongefundeerd. De gemeente heeft de reacties afgedaan met: “Er is geen draagvlak nodig om betaald parkeren in te voeren”. Daarmee zijn alle reacties van tafel geveegd.’

4 Bestuur en ambtenaren weigeren een gesprek met burgers over de voorgenomen plannen
‘Inspraakprocedures zijn verloren moeite. Een verplicht nummer waarmee vrijwel niets wordt gedaan en verwezen wordt naar bezwaarschriftprocedures die vervolgens worden afgewezen omdat men weet dat er hoogst zelden naar de bestuursrechter wordt gegaan.’

5 Gemeente verstrekt geen informatie over beslissingen die de directe leefomgeving van de buger raken
‘Wij hebben voor de deur een zeer uitgebreide speeltuin. Tot onze verbazing worden er, zonder medeweten van de omwonenden, nog meer speeltoestellen, een huisje en een bankje geplaatst. Wij willen absoluut geen bankje, of huisje aangezien dat hangjongeren aantrekt. Ik heb het gevoel dat wij niet serieus worden genomen.’

6 Door een gebrek aan informatie stroken de verwachtingen van burgers of maatschappelijke groepen niet met de realiteit
‘De ervaringen hier met de zogenoemde Stadsdebatten zijn uiterst negatief.’ ‘Vooringenomen gemeentelijke standpunten’. ‘Medestanders worde de hemel inprijzen, critici worden belachelijk gemaakt en er wordt vooral niet geluisterd.’

7 Gemeente handelt onzorgvuldig
‘De gemeente vroeg om reacties op hun nota. Vervolgens hebben zij er acht maanden over gedaan om elf reacties te verwerken in een inspraaknota. Dat is niet erg, maar het is wel jammer dat zij ons vervolgens acht dagen geven om daar weer op te reageren en dat dan niet schriftelijk kan worden gereageerd.’

8 Onvolledige informatie
‘Alle mensen in onze omgeving die op deze voorlichtingsbijeenkomst zijn geweest, hebben uit het verhaal begrepen dat de bestaande boeren zich in een landbouwontwikkelingsgebied (LOG) mochten ontwikkelen. Nu, vier jaar later, blijkt dat het begrip LOG wordt gebruikt om hier megastallen te vestigen, die op andere plaatsen weg moeten.’

Ombudsman geeft spelregels
Het gemeentebestuur moeten heldere keuzes maken over de inspraak van burgers. Bestuurders en ambtenaren moeten zich écht interesseren voor de burgerinbreng, en burgers voortdurend en volledig informeren tijdens het participatieproces. Op basis van deze drie uitgangspunten geeft de Nationale Ombudsman in het rapport We gooien het de inspraak in tien spelregels voor goede burgerparticipatie: 1. gemeente motiveert of en zo ja hoe burgers betrokken worden, 2. participatie is een vast onderdeel van het besluitvormingsproces, 3. afzien van participatie bij hoge uitzondering en gemotiveerd, 4. de rol van de burger wordt vooraf bepaald, 5. vorm van inspraak is vooraf geformuleerd, 6. in woord en daad heeft de gemeente een constructieve houding, 7. inbreng burgers wordt zichtbaar gemaakt in besluitvorming, 8. alle burgers doen mee en dus ook de zwijgende meerderheid wordt betrokken, 9. burgers krijgen op tijd informatie, 10. altijd gemotiveerde informatie naar de burger, ook als er ogenschijnlijk niets gebeurt.

Ambtenaren klagen ook...
Gemeenteambtenaren klagen volgens de Ombudsman vooral over de inconsistentie van de politiek. Commitment van de politiek is cruciaal voor het slagen van burgerparticipatie, maar het komt voor dat burgerparticipatie wordt georganiseerd en dat de politiek uiteindelijk toch tégen de inbreng van burgers beslist.