Bouwen in Nederland: extra geld meenemen!

Sinds ik bij Arcadis werk, ben ik direct betrokken geraakt bij het wereldwijde onderzoek naar de duurste steden om te bouwen. Deze International Construction Cost (ICC) Index is een co-onderzoek van onze costmanagers die zich vol enthousiasme storten op een hele bak met data en daar prachtige resultaten uit weten te toveren. Uit die data bleek dat Amsterdam (en Rotterdam, of misschien beter heel Nederland) altijd redelijk gemiddeld was als het ging om bouwkosten. Maar het afgelopen jaar stegen de kosten met maar liefst meer dan 8 procent. En dan heb ik het nog niet eens over de grond, want die tellen we niet mee.

Vorig jaar was door COVID en de BREXIT natuurlijk een hectisch jaar. Maar ook de aanscherping van onze duurzaamheidsambities, de eerste stappen in de energietransitie en een enorme vraag naar woningen hadden zo hun impact. De Randstad kende al een redelijke hoogconjunctuur, maar de nieuwe duurzaamheidseisen van de BENG en de duurdere euro ten opzichte van de dollar gaven een enorme slinger aan de bouwkosten. En oh ja, we hebben ook nog een stikstofdossier dat inmiddels de bouw vol raakt. 

Door de stikstofcrisis komt er een stagnatie in het aantal bouwprojecten. Dat geldt niet alleen voor het bouwen van de woningen, maar juist het aanleggen van de benodigde nieuwe infrastructuur stagneert. Vooral in de infrasector hakt de stikstof er extra hard. Nieuwe wegen leiden tot een toename van de stikstofuitstoot in de gebruiksfase en daar is geen vrijstelling voor geregeld. Daarnaast hebben we in Nederland een fors tekort aan woningen. Als we het goed zouden doen, moeten er tot 2030 ministens een miljoen huizen bijkomen. De behoefte aan woningen is erg groot en dat drijft de prijzen steeds verder op, waardoor het voor starters bijna onmogelijk wordt om een huis te bemachtigen. Inmiddels heeft ons welvarende land een heuse woningcrisis. 

Voor onze rijksoverheid ligt er dus een stevige uitdaging. Want hoe doe je dat nou, in deze omstandigheden toch bouwen? Ik zie eigenlijk twee oplossingen. Maak woningen in de omgeving van bestaande infrastructuur. Dus geen nieuwe dorpen of wijken bouwen op plekken zonder goede infrastructuur. Bekijk de opgave integraal en stapel programma’s. Het tweede is dat we wat soepeler omgaan met beschermde natuurgebieden. Wees zuinig op ons ‘groene hart’ maar beschouw het landschap in de Randstad wel in perspectief. Wat als we van enkele gebieden de Natura 2000 status zouden opheffen en naar onze veestapel durven te kijken? Het stikstofdossier lost echt niet vanzelf op. We hebben al te lang ‘de kool en de geit gespaard’. Dit zijn echter zulke gevoelige onderwerpen, dat ik deze liever overlaat aan de dames en heren politici in Den Haag.

Verder kun je ook met digitalisering het verschil maken. Het ontwerpen in BIM, gebruik van Virtual Reality en de toepassing van allerlei data gaat de bouw echt een reuzenstap verder brengen. In het ontwerp kun je al in een vroeg stadium veel stakeholders betrekken om daarmee standaardisatie over projecten heen te ontwikkelen, logistiek te optimaliseren, gebruik van primaire bouwstoffen te verminderen en verspilling in de bouwketen sterk reduceren. Bouwen verandert in monteren en deels zelfs printen.

En dan is er ook de verregaande toepassing van Digital Twins. Daarbij denk ik bijvoorbeeld aan smart buildings en data van objecten die gekoppeld worden aan digitale modellen. Allerlei startups schudden de traditionele bouwsector wakker. Middels het Techstars programma is Arcadis actief betrokken bij nieuwe diensten en producten die hierdoor mogelijk worden.  Bijvoorbeeld Yellowbox, een bedrijfje waarmee we in ons kantoor in Rotterdam experimenteren door digitale lockers aan te bieden in plaats van de gebruikelijke persoonlijke. Met minder ruimte bedienen we meer mensen. En natuurlijk het gebruik van sensoren en datagedreven gebruikersinformatie waarmee we inzicht hebben in het gebruik, de kwaliteit van licht, lucht en geluid van ons kantoor. Superhandig in huidige coronatijd met allerlei onvoorziene vraagstukken en uitdagingen.

Om nog even terug te komen op de bouwkosten. Ik vermoed dat in de Verenigde Staten de kosten de komende tijd harder stijgen dan in Europa. Met president Biden aan het roer verwacht ik dat er meer aandacht komt voor klimaatbestendig en duurzaam bouwen. Ik ben dan ook heel benieuwd naar de uitkomsten van volgend jaar!