Hoe dragen constructies bij aan circulariteit?

Door de Corona pandemie hebben we vorig jaar minder broeikasgassen uitgestoten. We reden minder met auto en de industrie produceerde minder. Toch is de uitstoot nog steeds teveel om de klimaatdoelstellingen van Parijs te halen. Om die te halen moeten we tot 2030 elk jaar 7% onze CO2-uitstoot verlagen. Daarom is duurzaamheid belangrijk voor de bouw. Hoewel ik zie dat nieuwe gebouwen energieneutraler zijn, zit de toekomstige duurzaamheidswinst in Embodied Carbon. Dit zijn de broeikasgassen die vrijkomen tijdens de gehele levensduur van het product. Denk hierbij aan de winning van de materialen, het transport en de plaatsing. Maar ook aan het onderhoud en het recyclen of verwerken van afvalstoffen na gebruik. Ik denk dat het reduceren van emissies mogelijk zijn door slimmer om te gaan met materialen die nodig zijn in een gebouw. De constructie speelt hierin een belangrijke rol.

De meest duurzame gebouwen zijn gebouwen met een lange levensduur, want de opgeslagen broeikasgassen zijn verdeeld over een langere periode. De levensduur van gebouwen kun je verlengen door volgens circulaire principes te ontwerpen. De bouwwereld brengt het circulaire gedachtegoed vaak in beeld met het schillenmodel van bijvoorbeeld Brand. Het idee is dat het gebouw bestaat uit meerdere lagen zoals de inrichting, installaties en dus ook de constructie. De bouwlagen hebben niet allemaal dezelfde levensduur. De constructie gaat namelijk langer mee dan bijvoorbeeld de installaties of de gevel. Door bij het ontwerp van de constructie al rekening te houden met veranderingen van andere gebouwschillen met een kortere levensduur, krijgt het gehele gebouw een langere levensduur.

Breng extra capaciteit in de constructie
Een van de mogelijkheden is de verschillende bouwschillen los van elkaar te houden. Door te kiezen voor een kolommenstructuur, zet je de gevel niet in als een constructief element waardoor de indeling van de gevel en het gebouw aanpasbaar zijn.
Het ontwerpen van een constructie met wat extra capaciteit is een andere optie. Deze reservecapaciteit kan in de toekomst nodig zijn als de belasting zwaarder wordt. Bij meerdere gebouwen van verschillende opdrachtgevers ben ik nu blij dat de constructie reservecapaciteit heeft zodat we wijzigingen aan het gebouw zonder of met lichtere aanpassingen kunnen doorvoeren. Dit scheelt in de portemonnee, want in de toekomst zijn kostbare aanpassingen aan de constructie niet nodig. Hoewel er wel meer materiaal nodig is, komt dit in de toekomst weer vrij voor hergebruik. Vanuit de circulaire principes nemen we dit hergebruik al mee in het ontwerp. Als de dakconstructie stevig genoeg is, voorzien we deze van zonnepanelen of sedum of zetten we deze in als waterberging. Dat hadden we 50 jaar geleden niet gedacht.

Van drukpers naar onderzoek- en onderwijslokalen
Circulair ontwerpen vereist lef en een toekomstvisie. Trots ben ik op de transformatie van een voormalig pand van Dagblad de Limburger naar een onderzoeks- en onderwijsgebouw van de Maastricht University waar Arcadis meewerkte aan de constructie. Het bestaande gebouw had een behoorlijke constructieve capaciteit omdat hier een zware drukpers in stond. Hierdoor konden we enkele verdiepingen aan het gebouw toevoegen, zonder de gehele fundering te versterken. Het gebouw konden we door deze stevige constructie goed aanpassen voor de nieuwe functie als onderwijsgebouw. Ideaal voor de circulariteit.

Renovatie van het drukpersgebouw naar een onderzoek- en onderwijsgebouw in Maastricht

Als constructeur draag ik bij aan duurzaamheidswinst binnen de bouwsector. Kijk naar de ruimte voor variabele constructieve lasten, zorg voor een flexibele indeling, kies voor een kolommenstructuur en houdt de constructie los van andere delen. Vergeet niet om de constructieve informatie goed te documenteren. Hiervoor gebruiken wij bijvoorbeeld een BIM-model en houden wij deze informatie up-to-date met de ‘algemene periodieke controle [APK]’ van gebouwen. Dit samen zorgt voor een toekomstbestendig ontwerp en een efficiënt gebruik van materialen. Op deze manier verlengen we de levenscyclus van het gebouw en voorkomen we sneller nieuwbouw.

Ontdek meer circulaire voorbeelden op arcadis/circulair economie.