Jongvolwassenen uit jeugdhulpinstellingen: niet tussen wal en schip, maar ‘Weer Thuis!’

Waar is ‘thuis’ als je als jongvolwassene uit een jeugdhulpinstelling komt? Waar ga je wonen als je ‘naar huis’ mag, maar nog niet eerder op jezelf hebt gewoond? Zeker als je wel zelfstandig wilt wonen, maar ook nog wel een beetje hulp kan gebruiken, kan een (t)huis vinden een lastige opgave zijn. Begin 2017 startte het landelijk actieprogramma ‘Weer Thuis!’. Acht regio’s gingen met dit programma aan de slag om mensen vanuit de maatschappelijke opvang of beschermd wonen door te laten stromen naar een zelfstandige woning met voldoende begeleiding [1]. Dankzij dit actieprogramma kan worden voorkomen dat kwetsbare groepen mensen tussen wal en schip vallen.

Eén van deze kwetsbare groepen zijn jongvolwassenen die uitstromen uit jeugdhulp met verblijf. Uit onderzoek blijkt dat als deze jongvolwassenen niet goed begeleid worden naar zelfstandigheid, er een kans is dat zij uiteindelijk op straat belanden. Maar liefst 60% van het aantal zwerfjongeren heeft met jeugdzorg te maken gehad. Cijfers van jongeren die ooit in een instelling gezeten hebben lopen uiteen van 34% tot 70%[ [2]. Het is van immens belang om jongeren na verblijf in een jeugdhulpinstelling weer thuis te kunnen laten zijn, in hun eigen, zelfstandige huis en zo nodig met voldoende begeleiding.

Een mooie ambitie, maar ook een lastige. Er is veel informatie en specifieke kennis nodig om dit te realiseren. Denk aan de woonwensen en -behoeften van de jongvolwassenen, maar ook het aanbod van de wooncorporaties, de begeleidingsplannen van hulporganisaties en de financiering via werk en/of een uitkering. Ook belangrijk is de overgang naar 'volwassenheid' op je 18e en de wisseling van wet- en regelgeving, 'potjes' en aanbieders die daarmee gemoeid is. Allemaal informatie waarvan het belangrijk is dat deze kwantitatief onderbouwd is, maar waarbij mensen wel mensen moeten blijven en geen nummertje worden.

Vanuit van Dam en Oosterbaan ben ik betrokken bij dit vraagstuk en ben ik aan de slag gegaan met het geven van een eerste inzicht. Deze uitdaging is een goed voorbeeld van hoe de combinatie tussen beleid en IT kan leiden tot heldere uitkomsten die helpen het sociaal domein te versterken. Voor de startvraag moeten we eerst een aantal stappen terug. Deze is simpel, doch ingewikkeld: hoe komen we aan alle informatie die we nodig hebben om te kunnen realiseren dat jongeren vanuit verblijf een passende woonruimte krijgen?

Door verschillende datasets over jongeren in jeugdzorg en jongvolwassenen in Wmo-voorzieningen te combineren en te analyseren kan een eerste inzicht geboden worden. Middels deze uitkomsten wordt inzichtelijk hoeveel jongvolwassenen precies uit jeugdhulp met verblijf stromen, vanuit welke voorziening/organisatie en op welke leeftijd. Ook wordt inzichtelijk hoeveel jongeren vervolgens instromen in een op woonbegeleiding gerichte Wmo-voorziening, wederom in welke organisaties en op welke leeftijd. Daarmee zien we dus ook hoeveel erniét instromen. Door al deze uitkomsten vervolgens te combineren kan de doorstroom worden bepaald: hoe veel van de jongvolwassenen in deze Wmo-voorzieningen afkomstig zijn uit een jeugdhulpinstelling. Bij deze doorstroom wordt ook de route inzichtelijk: van welke organisatie naar welke organisatie dit was en hoeveel tijd er tussen de uit- en instroom zat.

Allereerst geven deze analyses een antwoord geven op de fundamentele vraag: over wie hebben we het nu eigenlijk? Dankzij deze analyses hebben we een beter beeld over de jongvolwassenen die baat kunnen hebben bij het ‘Weer Thuis!’ project. Daarnaast maakt deze eerste analyse direct inzichtelijk welke organisaties de grootste spelers zijn op het gebied van zowel de uitstroom van jeugdhulp met verblijf, als de instroom van Wmo en de doorstroom tussen beiden. Hiermee weten we nog niet alles, maar dankzij deze kwantitatieve data-analyses kan de koppeling gemaakt worden naar een kwalitatieve invulling ten behoeve van het beleid. Wat weten wij nog niet? Waar moeten we rekening mee houden bij deze jongvolwassenen? In het kader van het Weer Thuis! programma vragen we dat uit bij hen die deze kennis en expertise in huis hebben: de jeudghulporganisaties. Dat biedt de kans om bij hen meer informatie op te halen, zowel kwantitatief als kwalitatief. Op deze manier pakken we dit vraagstuk samen aan.

Uiteindelijk kunnen we alle verzamelde data in een overzichtelijk dashboard weergeven, zodat het Weer Thuis! project voor jongvolwassenen gemonitord kan blijven worden. Wil je ook inzicht in de weg die jongeren vanuit jeugdhulpinstellingen in jouw gemeente of regio nu afleggen, waar de knelpunten zitten en wil je advies over wat jullie kunnen doen om ervoor te zorgen dat deze jongeren niet tussen wal en schip vallen? En/of wil je een dashboard om deze kwetsbare groep te kunnen monitoren zodat al deze dingen inzichtelijk blijven?

Neem dan contact met mij op via tara.vandijk@vandamoosterbaan.nl of via ons algemeen nummer 085 – 112 4371.

[1] https://www.platform31.nl/thema-s/wonen-zorg-en-gezondheid/wonen-en-zorg/landelijk-actieprogramma-weer-thuis

[2] zie o.a. https://zwerfjongeren.nl/wp-content/uploads/2017/01/Factsheet-Zwerfjongeren-in-Nederland-1.pdf; https://www.nji.nl/nl/Actueel/Nieuws-uit-het-jeugdveld/2019/Aantal-dakloze-jongeren-sterk-gestegen; https://decorrespondent.nl/2527/je-bent-dakloos-en-wordt-achttien-is-er-leven-na-de-jeugdzorg/103627216-3cb19d9f