Ondermijning: een datagedreven aanpak

Bedreigde burgemeesters, wietplantages op zolders van woonhuizen, drugslabs in oude bedrijfspanden en drugskoeriers met pizzadozen. Dat alles is onderdeel van een ontwikkeling die in Nederland al enige tijd gaande is. Criminele netwerken raken steeds meer verbonden met de maatschappelijke realiteit. De onderwereld en de bovenwereld raken steeds meer met elkaar vermengd. Ondermijning is een maatschappelijk probleem. Het is een sluipende bedreiging van de integriteit van het openbaar bestuur, overheidsambtenaren en het bedrijfsleven. Hoe pak je ondermijning aan als gemeente? Hoe kan data hierbij ondersteunen? Daar ga ik in dit blog verder op in.

“Wij rolden van onze stoel toen we alweer een paar jaar geleden, in de zomer van 2013, een vertrouwelijk rapport kregen toegestuurd over de hennepindustrie als de meest nijvere tak van ondernemen in Tilburg. Er zijn 2000 tot 3000 inwoners die dagelijks hun boterham verdienen in de hennepproductie. Pardon? Met elkaar bereiken zij een jaarlijkse omzet tussen de 750 en 900 miljoen euro. Huh? Er zijn zo’n 60 criminele samenwerkingsverbanden, alleen al in Tilburg.” Lees ik in het boek De achterkant van Nederland: hoe onder- en bovenwereld verstrengeld raken van Jan Tromp en Pieter Tops. Het boek biedt een inkijkje in de ondermijnende criminaliteit in Nederland, met name in Noord-Brabant. Het heeft me angstvallig duidelijk waar ondermijning zich afspeelt: namelijk om ons heen. En ook hoe complex het voor een gemeente is om te acteren op ondermijnende criminaliteit.

De aanpak van ondermijning

Een deel van de aanpak van ondermijning richt zich op de aanpak van de georganiseerde criminaliteit. Bij gemeenten gebeurt dit veelal binnen RIEC-verband (Regionale Informatie en Expertise Centra), waarbij casussen worden besproken met verschillende ketenpartners. Bijvoorbeeld betrokken gemeente(n) in de regio, Openbaar Ministerie (OM), politie en belastingdienst. Iedere regio en gemeente richt zich vaak op bepaalde thematiek, te weten georganiseerde hennepteelt, mensenhandel- en smokkel, criminele motorbendes, misbruik en fraude binnen de vastgoedsector of witwassen. De gemeente is veelal aan zet voor de bestuursrechtelijke instrumenten. Bijvoorbeeld het intrekken van vergunningen en het sluiten van woningen, bedrijven en andere locaties waar georganiseerde criminaliteit plaatsvindt. Voor gemeenten is het tekort aan capaciteit bij de aanpak van ondermijning een probleem.

Inzicht in ondermijning

Door de resultaten en inspanningen van de aanpak ondermijning inzichtelijk te maken kan je als gemeente verantwoording afleggen. Hoe maak je ondermijning dan inzichtelijk? Een mogelijkheid is om dit te doen met behulp van data. Een dashboard Veiligheid & Ondermijning brengt de (ondermijnende) criminaliteit binnen een gemeente of regio in kaart. Binnen dit dashboard kunnen openbare en interne bronnen aan elkaar gekoppeld worden, wat een compleet overzicht geeft van waar (ondermijnende) criminaliteit speelt in de gemeente of regio. Een andere mogelijkheid is om een intern dashboard Ondermijning te maken. Een verzameling van alle binnengekomen signalen bij de gemeente. Hier kunnen verschillende gegevens aan gehangen worden: het subject/object, de aangevraagde vergunning, de financiering, het adres, het bedrijf en de pandeigenaar. Eigenlijk maak je een eigen databestand door verschillende gegevens uit verschillende bronnen te bundelen. Op basis van deze gegevens kunnen verschillende overzichten gemaakt worden, die inzicht geven in de ondermijnende criminaliteit in de gemeente. Deze informatie helpt de organisatie om meer te sturen op ondermijning, gedegen beleid op te stellen om ondermijnende criminaliteit aan te pakken en om gerichter samen te werken met ketenpartners.

Verdieping

Verdiepende analyses van de verzamelde gegevens kunnen inzicht geven in de onderlinge verbanden tussen casussen. Een voorbeeld van een verdiepende analyse is een netwerkanalyse. Hierbij worden verschillende subjecten/objecten door middel van lijnen aan elkaar verbonden. Denk hierbij aan auto’s, locaties, bedrijven en subjecten. Door het netwerk in kaart te brengen, kunnen eventuele knooppunten en links tussen casussen aan het licht komen. Criminele netwerken binnen gemeenten worden zo inzichtelijk.

Samenwerking met ketenpartners

Ondermijnende criminaliteit vraagt om een integrale aanpak. Een samenwerking tussen de gemeente en verschillende ketenpartners. Door als gemeente, met behulp van data, veel informatie en inzicht te hebben in ondermijnende criminaliteit kan er ook meer gedeeld worden met de ketenpartners. Zoals politie, belastingdienst, het Openbaar Ministerie en het RIEC. Krachten worden gebundeld, informatie wordt uitgewisseld en ervaringen worden gedeeld. 

Dienstverlening

Vanuit mijn rol als adviseur bij Van Dam & Oosterbaan help ik gemeenten om meer datagedreven te werken aan ondermijning. Momenteel ben ik informatieanalist Ondermijning binnen het team Ondermijning van de gemeente Hilversum. Ik help het team Ondermijning om meer datagedreven te werken. Dit doe ik door orde te scheppen in de datachaos. Ik bouw verschillende tools en dashboards om de verzamelde data inzichtelijk te maken voor het team, en ook voor het management ter verantwoording. Ben je naar aanleiding van dit blog nieuwsgierig geworden? Download dan onze whitepaper Inzicht in ondermijning met behulp van data of neem contact met me op!

Andere artikelen