Zwakste gemeenten krijgen minder re-integratiegeld

Anders dan staatssecretaris Klijnsma (SZW, PvdA) de Tweede Kamer suggereerde, leveren ook de dertig zwakste gemeenten flink in op het re-integratiebudget dat ze volgend jaar krijgen. Tien van hen worden zelfs zwaarder gekort dan het landelijk gemiddelde.

Dit blijkt uit analyses door Binnenlands Bestuur van de onderdelen waaruit het participatiebudget voor 2015 bestaat. Van de dertig zwakste gemeenten gaat Vaals er het minst op achteruit (-1 procent) en Vlagtwedde het meest (-12,8 procent). Zoals bekend kort het rijk de bestaande middelen voor re-integratie met gemiddeld 8 procent: van 636 miljoen in 2014 naar 585 miljoen in 2015, oftewel 51 miljoen euro.

Verdeling participatiepot

De Tweede Kamer vroeg staatssecretaris per motie om bij de verdeling van de participatiepot rekening te houden met gemeenten die liggen in regio's met een slechte arbeidsmarkt, om zo met name kwetsbare groepen in Oost-Groningen, Zuid-Limburg en Zeeuws-Vlaanderen te ontzien.

'Bereikbare banen'

Daardoor kwam de maatstaf ‘bereikbare banen’ in het verdeelmodel terecht, waarmee het aantal banen wordt bedoeld op 'acceptabele reisafstand' van de beroepsbevolking in een regio. Speciale aandacht besteedde Klijnsma aan dertig gemeenten, de meeste gelegen in Groningen en Limburg, met én de hoogste instroom in de Wet sociale werkvoorziening (Wsw) en de Wajong én de slechtste arbeidsmarkt. Verwacht mag worden dat zij vanaf 1 januari de meeste nieuwe klanten op de stoep krijgen, terwijl deze gemeenten een bovengemiddelde inspanning moeten verrichten, vanwege het geringe uitzicht op een baan door de slechte regionale arbeidsmarkt. 'Hoeveel geld krijgen de [Groningse en Limburgse] regio's nu via het huidige model en straks via het nieuwe model?', wilde de Kamer vervolgens weten.

Woekerpolis

Het antwoord van Klijnsma op 25 juni leest enigszins als een woekerpolis: op papier behoorlijke rendementen, maar in werkelijkheid verlies. Klijnsma schrijft: 'De gemeenten in Oost-Groningen (Stadskanaal, Veendam, Pekela, Appingedam en Oldambt) en in Zuidoost-Limburg (Brunssum, Landgraaf, Kerkrade en Heerlen) gaan er gemiddeld 1,2 procent op vooruit ten opzichte van het corrigeerde budget 2014. Van deze negen gemeenten gaat er één gemeente op achteruit (Oldambt: € 43.000) en acht op vooruit. Per gemeente varieert dit tussen -1,75 procent en +5,74 procent.'

Duivel

De duivel zit in de woorden 'gecorrigeerd budget', waarmee ze de algehele korting op het re-integratiebudget van 8 procent bedoelt. Dankzij de maatstaf 'bereikbare banen' gaan de dertig zwakste gemeenten er iets minder op achteruit dan zonder deze maatstaf, hetgeen door Klijnsma als flinke plussen wordt gepresenteerd. In werkelijkheid gaan de negen gemeenten die ze met name noemt er allemaal op achteruit.

Nieuwe doelgroep

De zwakste gemeenten worden slechts gedeeltelijk gecompenseerd door het budget dat ze in 2015 krijgen voor mensen die niet meer in de Wsw of de Wajong terechtkunnen, de zogeheten 'nieuwe doelgroep' die zich vanaf 1 januari meldt bij het gemeentelijke re-integratieloket. Een vergelijking van het re-integratiebudget 2014 met het participatiebudget 2015 (huidige bijstandscliënten plus mensen die niet meer in de Wsw of de Wajong terechtkunnen), laat zien dat alle gemeenten gemiddeld 4,2 procent minder te besteden hebben. Onder de zwakste gemeenten, met een bovengemiddelde instroom aan Wsw-ers en Wajongers, zijn nog steeds negen gemeenten die meer inleveren dan het landelijk gemiddelde. Oldambt krijgt de grootste korting (-6,2 procent), gevolgd door Den Helder (-5,8 procent) en Bellingwedde (-5,5 procent). Er zijn vijf zwakste gemeenten die in 2015 meer participatiebudget krijgen dan re-integratiebudget in 2014. Dankzij een bovengemiddelde vergoeding voor de nieuwe doelgroep steekt Enkhuizen er met kop en schouders bovenuit: +14,6 procent.

Klik hier voor het dossier ‘3D: verdeling budget’  met meer cijfers en artikelen over - de verdeling - van de budgetten voor de drie decentralisaties.

Lees meer in Binnenlands Bestuur nr. 14 van 25 juli.