Krimpgemeenten stellen Randstadmentaliteit aan de kaak

Heerlens wethouder Peter van Zutphen is het spuugzat. De Haagse regeling die daklozen helpt naar een ander deel van het land te verhuizen, waar de huizen goedkoper zijn, is voor Van Zutphen een symptoom van een groter probleem: kansenongelijkheid tussen de Randstand en de rest van het land.

Wereldvreemd
Het was maar een proef. Bovendien maakten uiteindelijk maar drie Haagse gezinnen gebruik van de regeling. Toch laaide er een felle discussie op over het plan van de gemeente Den Haag om daklozen die naar een krimpgemeente willen verhuizen een handje te helpen. Volgens Heerlens SP-raadslid Ron Meyer getuigde het plan van 'wereldvreemdheid'. De discussie gaat dan ook over meer dan alleen het enorme daklozenprobleem. Het gaat ook over sluimerende frustraties bij de krimpgebieden over, in één woord: de Randstadmentaliteit.

Dumpplek
Ondanks dat er vooralsnog weinig interesse lijkt te zijn voor de Haagse aanpak, neemt Heerlens wethouder Peter van Zutphen (armoedebestrijding, SP) het serieus op. Daarom overweegt de wethouder een huisvestingsverordening in te stellen zodat mensen zonder 'regiobinding' geweerd kunnen worden bij een aanvraag voor een sociale huurwoning. Van Zutphen: 'Een huisvestingsverordening kun je niet zomaar in het wilde weg inzetten. Maar dat is een instrument dat we nu zeer nadrukkelijk gaan onderzoeken, om te voorkomen dat krimpregio's een soort dumpplek worden van sociale problematiek.'

Principe
Het is dan ook een principekwestie voor Van Zutphen. Het verdwijnen van rijksdiensten als de Algemene Inspectiedienst en het betaalkantoor van Defensie uit de regio doet nog steeds pijn. 'Die zijn naar de Randstad verdwenen. Maar ja, de daklozen, die zijn ze liever kwijt dan rijk. We zijn dat helemaal spuugzat.'

Mariniers
Van Zutphen noemt ook de marinierskazerne die naar Zeeland zou komen als voorbeeld. Albert Vader, wethouder in Vlissingen, is daar inderdaad nog steeds boos over. 'Geen mariniers, maar wel daklozen naar Zeeland verhuizen is een typisch Randstedelijke manier van denken', liet hij aan Omroep Zeeland weten. Ook Gerard Beukema, PvdA-burgemeester in krimpgemeente Delfzijl, is niet van plan de Haagse problemen op te lossen.

Realistisch

Rina Beers, senior beleidsmedewerker bij Valente, de branchevereniging voor maatschappelijke opvang, is genuanceerder over het plan. 'De vraag is: hoe realistisch is het? Als een dakloze in zo'n krimpgemeente een netwerk kan opbouwen en een baan kan krijgen, dan zijn er kansen. Maar anders is de kans op een doorstart in de nieuwe regio klein.' Voor die eerste groep zou een krimpgemeente dan ook open moeten staan, vindt ze. 'Maar het uitruilen van mensen met sociale en psychische problemen tussen gemeenten onderling is onhandig.'

Bouwen
Wethouder Van Zutphen gelooft niet dat die groep kansrijke daklozen erg groot is: 'Ik kan me van iemand die een baan heeft niet voorstellen dat die zou verhuizen naar Limburg of Oost-Groningen.' En ook al is die groep er wel, dan nog ligt de verantwoordelijkheid in Den Haag, vindt hij: 'Dan hadden ze meer moeten bouwen.'

Onderbuik
Het is 'een zaak met een voorgeschiedenis', aldus wethouder Van Zutphen. 'Al tientallen jaren vertrekken er veel kansrijke mensen uit Limburg. Daarom hebben we hier relatief veel armoede.' In Heerlen bestonden bovendien al langer geruchten dat kansarme mensen actief naar de krimpregio's gestuurd werden. Nu is dat 'ongemakkelijke onderbuikgevoel' bevestigd.

Ministerie
De wethouder spreekt over 'hun arme mensen' en 'die van ons', en maakt duidelijk onderscheid tussen de twee groepen. Dat vindt hij niet in tegenspraak met zijn socialistische idealen: 'We staan bekend om ruimhartig armoedebeleid, maar we kunnen niet alle problemen van heel Nederland oplossen. Het werkt niet om mensen over de schutting te kieperen. Als ze zeggen: we kieperen een ministerie over de schutting, dan kunnen we praten.'