Spaarzame beloning mantelzorger

Een ‘symbolische bos bloemen in de vorm van VVV-bonnen ter waarde van 30 euro’. Zo waardeert de gemeente Olst-Wijhe haar mantelzorgers. Dan kun je beter bij de gemeente Emmen zijn, daar krijg je 250 euro cash.

Tot 2015 was het rijk verantwoordelijk voor het waarderen van mantelzorgers. Mensen die zorgden voor iemand met een zorgindicatie konden een zogeheten Mantelzorgcompliment krijgen: 200 euro per jaar. Met de decentralisaties in het sociaal domein is ook de taak om mantelzorgers te waarderen overgedaan aan de gemeenten. Compleet met bijbehorend budget van 70 miljoen euro voor 2015. Maar in de enorme hoeveelheid nieuwe taken en verantwoordelijkheden die gemeenten vanaf vorig jaar hebben gekregen, is het waarderen van mantelzorg een beetje ondergesneeuwd.

Veel beleid is er nog niet en echt goed erover nagedacht eigenlijk ook niet. ‘Gemeenten zijn heel veel met andere dingen bezig geweest’, aldus directeur Liesbeth Hoogendijk van Mezzo, de landelijke vereniging van mantelzorgers. ‘De overgang van mantelzorgwaardering naar de Wmo, het inregelen van contracten met respijtvoorzieningen: ons beeld is dat gemeenten er onvoldoende mee bezig zijn. We horen vooral dat gemeenten daar de komende periode mee aan de slag willen.’

Museumuitje
Gemeenten hebben tot dusver zonder veel discussie of visie gekozen voor allerlei verschillende vormen van waardering. Hoogendijk somt op: ‘Soms krijgen mantelzorgers vouchers voor huishoudelijke hulp, vaak krijgen zij een geldbedrag in de vorm van bonnen of contant geld. Of er worden gratis activiteiten georganiseerd, zoals een uitje naar een museum. Soms komt de wethouder dan ook langs.’ Dat is een verschil met de 200 euro die mantelzorgers kregen toen het rijk nog verantwoordelijk was. Bij Mezzo worden die geluiden ook gehoord. ‘Mensen zijn soms teleurgesteld dat ze eerst 200 euro kregen en nu een waardebon van 50 euro’, weet Hoogendijk. ’Maar tegelijkertijd zijn er nu ook mensen die eerder niets kregen, omdat ze zorg leverden aan iemand zonder indicatie, en die zijn nu juist blij met diezelfde bon.’

Het is dus ook een kwestie van perspectief. Want opwegen tegen de kosten van een mantelzorger doet zo’n compliment of waardering niet. Mezzo onderzocht eerder hoeveel euro mantelzorgers kwijt zijn om hun naaste te kunnen helpen. Aan parkeer-, benzine-  en telefoonkosten is dat gemiddeld 1.100 euro per jaar. Hoogendijk: ‘Dan is een bon van 50 euro niet serieus.’ Maar dat hoeft ook niet per se, weet ze. Waardering is enorm belangrijk, maar dat kan uit verschillende dingen blijken. Een luisterend oor bijvoorbeeld, erkenning voor je werk als mantelzorger met de moeilijkheden die daar bij horen en een goede ondersteuning. ‘Als je een mantelzorger vraagt te kiezen tussen 200 euro per jaar of goede hulp en ondersteuning, kiest zij [want de mantelzorgers is meestal een vrouw – red] voor het laatste. Erkenning is echt belangrijker dan een waardebon.’

Dure voorziening
Gemeenten zien dit jaar hun budget voor waardering van mantelzorgers met 30 miljoen euro stijgen naar 100 miljoen euro. Dat geld is niet geoormerkt, maar staat niet voor niets als ‘waardering’ op de balans. Volgens Hoogendijk moeten gemeenten inderdaad werk maken van het waarderen, maar dat kan wel op verschillende manieren. ‘Erkennen en herkennen’ is daarbij belangrijk. ‘Het begint met weten wie de mantelzorgers in de gemeente zijn, zodat je met hen in gesprek kunt over wat zij nodig hebben om hun eigen leven en het zorgen in balans te houden. Dat betekent niet dat gemeenten alleen ‘dure voorzieningen’ moeten aanbieden. Veel mantelzorgers zijn al geholpen met een luisterend oor, goede informatie,  tips en lichte ondersteuning. Daarnaast is het aan gemeenten om te zorgen voor professionele dagopvang.’

Kortom, gemeenten moeten volgens haar niet tevreden zijn als ze een voucher of een kortingskaart hebben geregeld, want ze beschikken over een substantieel bedrag waar ze echt goede dingen voor kunnen doen. Wat mantelzorgers willen en waar ze behoefte aan hebben, is volgens Hoogendijk heel divers. De eerste tip van Mezzo is daarom ‘praat mét ze en niet alleen óver ze’. Uit de simpele vraag ‘hoe kunnen we helpen’ spreekt al heel veel waardering.

Winterswijk: Clevercard cadeaukaart van 25 euro of een voucehr voor 3 uur huishoudelijke hulp
Twenterand: VVV-bon van 20 euro
Roerdalen: 40 euro aan bioscoopbonnen voor jonge mantelzorgers
Doetinchem: 50 euro shoptegoed in speciale webshop
Montferland: loko-cadeaubonnen, lokaal te besteden twv 100 euro
Emmen: 250 euro cash + voor elk kind van de zorgvrager 50 euro
Rotterdam: Rotterdampas twv 60 euro of speciale actie en activiteit
Lelystad: Lelypas twv 200 euro of 180 euro cash