Veters strikken

Veters strikken. Iedereen kan het, maar het is vreselijk ingewikkeld om het uit te leggen. Dat geldt ook voor de zorg voor elkaar. In de afgelopen decennia zijn meters rapporten gemaakt door heel veel deskundigen over de zorg aan ouderen, gezinnen, jeugd. Die rapporten leggen allemaal hun vinger op de zere plek. Hoe het niet moet en hoe het dan wel zou moeten.

Men is thans min of meer tot overeenstemming gekomen. Integraal werken, maatwerk, dicht in de buurt, de hele riedel. Zo is na vijf jaar debat, hoorzittingen en geschaaf de zorg voor kinderen en gezinnen nu samengebald in de nieuwe Jeugdwet. Natuurlijk niet volmaakt, veel overgangsperikelen voor huidige kinderen in de zorg, maar het zal er nu toch van komen in 2015. Er is veel begrijpelijke angst en veel gelobby om de veters maar half of toch weer anders te strikken. Inwoners en hun gemeenten gaan inderdaad een tamelijk ongewisse toekomst tegemoet met de grote decentralisaties, de nieuwe taken, de bezuinigingen etc.

Vorige week in een debat over de ‘kracht van de gemeenteraad’ ging het over gemeenteraden die dit allemaal op hun bordje krijgen. In Nederland kennen we het zogeheten ‘constitutionele lekenbestuur’. Wij kiezen onze raadsleden op hun drijfveren en visies, niet op hun specifieke deskundigheden. Als ex-raadsgriffier beaam ik het pleidooi dat dat moet blijven. Leken kunnen soms de meest verassende en zinnige (ook onzinnige!) inzichten geven die deskundigen noch ambtenaren kunnen verzinnen. Je wilt niet dat jouw gemeenteraad bestaat uit mensen die vanuit hun specifieke deskundigheid werken en denken. Dat gaat niet werken.

De raad gaat over het ‘waarom en waartoe’, niet over het ‘hoe’: dáárvoor heb je deskundigen (en vrijwilligers). In het debat kwam ook naar voren dat gemeenteraden zelf vaak burgerinitiatieven en oplossingen van maatschappelijke problemen blokkeren, omdat ze denken dat zij hiervan het monopolie hebben. ‘Waartoe ben ik anders raadslid?’ Veel initiatieven lopen vast in een besloten politieke cultuur, volgens een gepassioneerde burgemeester. Hij betoogt dat de raad moet durven los te laten.

Er is hoop: steeds meer gekozen vertegenwoordigers willen dat burgers meedoen. Stel dan de spelregels vast en geef je inwoners mede-beslissingsmacht. Met de sociale media kan dat nu betrekkelijk eenvoudig. Niet de inwoners participeren zo bij de overheid, maar de overheid participeert bij haar inwoners. Veel gemeenten zijn al (goed) bezig.

‘Wat komt er op ons af’, verzuchtten sommigen in de zaal. Ik stel daartegenover het advies van filosoof en ICT-er Daan Quakernaat: ‘Ga cathedralen (laten) bouwen en begin gewoon!‘ Oftewel: geef je inwoners de ruimte om hun veters te strikken en steun ze daarbij. Het ‘hoe’ is aan je inwoners en de door hen gekozen - soms eenvoudige en soms zeer specialistische - ondersteuners.

Mechtild Rietveld
Meer columns van Mechtild Rietveld vindt u hier.