Verdeling Wwb-budget: prikkelend en rechtvaardig

Het nieuwe verdeelsysteem voor het i-deel van het bijstandsbudget moet gemeenten prikkelen meer mensen aan het werk te helpen. Tegelijkertijd moet het systeem rechtvaardig zijn, met een groot draagvlak. Dat was de uitkomst van een conferentie over het nieuwe verdeelsysteem.

Alternatieven uitgewerkt
Het nieuwe systeem moet in 2014 in werking treden, maar voordat het zover is, is nog een lange weg – met vele stappen – te gaan. De eerste fase naar een nieuw systeem is bijna afgerond. Adviesbureau Berenschot heeft het huidige systeem onderzocht en een aantal alternatieven voor de toekomst bekeken. Binnenkort wordt duidelijk welke alternatieve plannen uitgewerkt gaan worden. In mei volgend jaar zal het ministerie van Sociale Zaken besluiten hoe het nieuwe systeem eruit gaat zien.

Rechtvaardig
Kern van de nieuwe verdeelsystematiek zal worden dat gemeenten geprikkeld worden mensen aan het werk te krijgen. Slaagt een gemeente hierin, dan moet ze daar financiëel voordeel bij hebben. Zo niet, dan voelt de gemeente dat in de portemonnee. Maar, zo is de roep vanuit veel gemeenten: het moet wel rechtvaardig. Dus met inachtneming van zaken waar gemeenten geen invloed op hebben (historie, economische regio, conjunctuur). Over wat rechtvaardig is, kan natuurlijk gediscussieerd worden. En dat wordt er ook.

Zak- en kleedgeld
Uit de discussie met voornamelijk wethouders Sociale Zaken komt naar voren dat gemeenten die veel AWBZ-instellingen op hun grondgebied hebben, in de problemen komen. ‘Mensen die je nooit aan het werk krijgt, maar waarmee geen rekening wordt gehouden in de budgetten’, zo is de klacht. Geopperd wordt zelfs om het zak- en kleedgeld voor deze mensen (gevangenen, tbs’ers, mensen in psychiatrische instellingen) niet meer vanuit de Wwb maar vanuit de Wmo te betalen.

Arbeidsmarktregio
De gemeente Venlo oppert om niet de gemeente maar de arbeidsmarktregio te koppelen aan de verdeelsystemathiek. Immers, een gemeente staat niet op zich maar is nauw verbonden aan de arbeidsmarktregio. Aan het ministerie wordt daarom voorgesteld om de arbeidsmarktomstandigheden beter dan nu in de verdeling te betrekken. Het voorstel vindt bijval, maar onduidelijk blijft of het als een serieuze optie wordt gezien.

IAU en MAU

Eén van de voorlopige conclusies die de onderzoekers van Berenschot trekken is dat het systeem eenvoudiger moet en dat er betere ‘variabelen’ (omstandigheden die kunnen verschillen) ingebouwd moeten worden. Ook moet er goed gekeken worden naar het nu uitgebreide scala aan ‘vangnetten en dempers’ zoals de IAU en de MAU die zijn ingebouwd voor gemeenten die in de problemen komen als gevolg van de verdeling van het bijstandsbudget.

Koek
Er moet dus een begrijpelijk en eenvoudig systeem komen, zo vindt ook staatssecretaris De Krom. Toch houdt hij de zaal voor dat er ‘nooit een systeem zal zijn dat recht kan doen aan alle verschillende lokale factoren’. Het gaat immers niet om meer geld voor de uitkeringen, maar om de verdeling van het budget. Oftewel ‘het gaat er niet om hoe groot de koek is, maar hoe groot het stuk is dat verschillende gemeenten krijgen’.