Tweede Kamer wil register voor private equity in jeugdzorg

De Tweede Kamer wil een centraal register voor private equity in de zorg- en jeugdhulpsector. De regering moet dat opnemen in het wetsvoorstel Integere bedrijfsvoering zorg- en jeugdhulpaanbieders (Wibz). Demissionair staatssecretaris Maarten van Ooijen (VWS) voelt niets voor zo’n zwarte lijst.

Op dit moment bestaat een dergelijk register nog niet. Tweede Kamerleden Lisa Westerveld (GroenLinks-PvdA) en Sarah Dobbe (SP) dienden daarom samen een motie in, die afgelopen dinsdag op steun kon rekenen van een meerderheid in de Tweede Kamer. Naast de partijen van de indieners stemden PvdD, DENK, Volt, SGP, CDA, PVV en JA21 vóór. De fracties VVD, NSC, D66, BBB, FVD en ChristenUnie keerden zich tegen het plan.

Sprinkhaankapitalisten

‘In een beschaafd land zou private equity geen plaats moeten hebben in de jeugdzorg’, zei Dobbe vorige week maandag tijdens het eerste jeugdzorgdebat sinds de verkiezingen. De SP’er wil niet accepteren dat jeugdzorg ‘een verdienmodel wordt voor buitenlandse sprinkhaankapitalisten.’

Kleine groep

De Tweede Kamer verzocht het kabinet eerder al de ‘noodzakelijke stappen’ te zetten om een einde te maken aan (excessieve) winstuitkeringen en private-equitypartijen binnen de jeugdzorg. Naar aanleiding van de motie van voormalig Kamerleden Peter Kwint (SP) en René Peters (CDA) deed advies- en accountancyfirma EY onderzoek naar niet-integere bedrijfsvoering in de jeugdzorg. Hieruit blijkt dat ‘slechts’ een beperkt percentage jeugdhulpaanbieders door private equity wordt gefinancierd. In 2022 vertegenwoordigden zij 5 procent van de totale jeugdhulpopbrengsten; een jaar eerder was dat 2 procent. Het aantal winstuitkeringen lijkt eveneens mee te vallen. ‘In 2021 keerde slechts één jeugdhulpaanbieder dividend uit aan de private equity-houder, en in 2022 keerde geen van de acht betrokken jeugdhulpaanbieders dividend uit’, is te lezen in het EY-rapport.

Red flags

Daarmee zijn de zorgen van de (ex-)Kamerleden niet meteen ongegrond. Jeugdhulpaanbieders onder beheer van private equity hebben een hoger percentage ‘red flags’. Naarmate het aantal waarschuwingssignalen toeneemt, stijgt het risico op niet-integere bedrijfsvoering. Volgens de onderzoeker is dit voornamelijk toe te schrijven aan ‘complexe financiële structuren’. Daarnaast blijken de inkomsten per fte gemiddeld hoger te liggen, wat wijst op een gemiddeld hoger rendement per fte.

Geen bewijs

Of door private equity gefinancierde jeugdhulpaanbieders meer risico’s hebben op niet-integer gedrag is echter niet aangetoond. Wel spreekt EY over ‘substantiële uitdagingen’ in de jeugdhulpsector. ‘Het is niet aantoonbaar dat niet-integer gedrag vaker voorkomt bij jeugdhulpaanbieders, maar de risico’s zijn substantieel’, waarschuwen de auteurs. 

Alarmbellen

VWS-staatssecretaris Van Ooijen (ChristenUnie) erkende recent enigszins verbaasd te zijn dat het rapport ‘geen wijdverbreide’ private equity in de jeugdzorg heeft ontdekt. ‘Dat is eigenlijk gewoon goed nieuws; laten we daar ook eerlijk over zijn’, zei hij tijdens het jeugdzorgdebat. Maar dat is geen garantie voor de toekomst, stelt Dobbe. Het onderzoek laat volgens haar zien dat er ‘heel veel alarmbellen afgaan waar private equity zich manifesteert’. Ze wijst op instellingen met schulden waarbij de verliesgevende onderdelen worden verkocht en de winsten worden weggesluisd.

Belasten

Om dat te voorkomen kwam de SP’er met haar voorstel voor een register. Maar de staatssecretaris voelt niets voor zo’n zwarte lijst. ‘Dat is geen aanbeveling van de onderzoekers. Die zeggen niet: maak een register’, concludeert Van Ooijen. De bewindspersoon wil niet alle aanbieders belasten ‘met iets wat eigenlijk maar zo beperkt voorkomt dat je je afvraagt: voor wie doen we dit nu eigenlijk?’

Marktwerking

Desalniettemin wil hij wel iets doen aan ‘de doorgeschoten marktwerking’. Bijvoorbeeld door de inkooprol van gemeenten te veranderen. Met de AMvB reële prijzen Jeugdwet beoogt de staatssecretaris meer transparantie over de prijzen te creëren. Daarnaast poogt Van Ooijen met de Wibz de markt te reguleren en meer eisen te stellen aan de financiële bedrijfsvoering van jeugdhulpaanbieders.