Commissie op scherp

De Jeugdwet is met een ruime meerderheid door de Tweede Kamer aangenomen en dat is mooi. Als voorzitter van de Transitiecommissie Jeugd (TSJ) doe ik niet aan politiek en heb ik geen oordeel over de Jeugdwet, dat is aan de politici. Mijn taak is vastomlijnd: ik moet volgen of de overdracht van de taken en verantwoordelijkheden met betrekking tot de jeugdhulp op een dusdanige wijze gebeurt dat ‘de continuïteit van zorg wordt gegarandeerd’.

Simpel gezegd: er mag geen kind de dupe worden van het feit dat de overheid een andere rolverdeling afspreekt. In dat licht is het goed dat de Jeugdwet nu is vastgesteld: gemeenten weten nu klip en klaar waarvoor ze verantwoordelijk worden en wat er van hen wordt verwacht. So far so good.

Het vaststellen van de wet is echter slechts één van de vele stappen die moeten worden genomen om de transitie van de jeugdzorg in goede banen te leiden. In de afgelopen negen maanden hebben wij dat in drie verschillende rapporten beschreven. Nu komt het erop aan of onze aanbevelingen serieus worden genomen. Dat is nodig. De verantwoordelijkheidsverdeling is hierbij helder: de gezamenlijke overheden zijn verantwoordelijk voor een verantwoorde transitie. Het kabinet, en met name de staatssecretarissen Van Rijn en Teeven, zijn hierop politiek aanspreekbaar. De TSJ beperkt zich tot het monitoren van de voortgang.

Hoewel onze rol beperkt is tot monitoren, denken we wel na over de consequenties van onze volgende rapporten. Stel dat de TSJ tot de conclusie komt dat de overgang per 1 januari 2015 te risicovol is, wat dan? Stel dat we zeggen: er is nog zoveel onduidelijkheid over het geld dat gemeenten krijgen dat ze geen afspraken kunnen maken met zorgaanbieders waardoor de continuïteit van zorg niet geborgd is, wat dan? Stel dat er op korte termijn te veel onduidelijk blijft op welke wijze de Bureaus Jeugdzorg verantwoord de slag kunnen maken naar ‘gecertificeerde instellingen’, wat dan?

Ik heb wel zoveel politiek gevoel in mijn lijf dat het kabinet dan in een zeer lastig vaarwater kan komen. Een met zorgen omkleed rapport van de TSJ zal niet makkelijk genegeerd kunnen worden. Dit legt een grote verantwoordelijkheid op het bord van de TSJ. Concluderen dat de continuïteit van zorg is geborgd, kan alleen als dat daadwerkelijk zo is. We moeten dat onder meer kunnen afleiden uit de afspraken die lokaal en regionaal worden gemaakt tussen alle betrokkenen: gemeenten, zorgaanbieders, BJZ’s en de huidige financiers.

Concluderen dat de continuïteit niet is geborgd, heeft daarentegen vergaande gevolgen voor de transitie. Mocht dat dreigen, dan zal er druk komen op onze commissie om positiever te adviseren dan we op grond van de feiten kunnen doen. Dat zullen we ons niet laten gebeuren. Als TSJ moeten we consequent doen wat we tot op heden ook hebben gedaan: kijken naar de praktijk, signaleren van risico’s, transparant zijn in onze afwegingen en bij het formuleren van aanbevelingen. Afgelopen week kreeg ik een aantal brieven uit het hele land over de zorgen omtrent het beschikbare budget. Als die duidelijkheid niet bijzonder snel komt, karakteriseer ik die budgettaire onduidelijkheid als een ‘showstopper’. Ook het transitieproces van de Bureaus Jeugdzorg vergt veel meer sturing.

In de optiek van de Transitiecommissie zijn onze aanbevelingen niet vrijblijvend. Wij achten het oppakken en uitvoeren van onze aanbevelingen cruciaal wil er sprake kunnen zijn van een verantwoorde overdracht per 1 januari 2015.  Wij maken ons zorgen over de onduidelijkheden waarmee de transitie nog steeds gepaard gaat. Voor de komende weken is er nog heel veel werk aan de winkel voor alle partners in het transitieproces. Als dat niet de goede resultaten oplevert, laat ons advies zich al uittekenen. Vooralsnog ga ik hier niet van uit: uiteindelijk wil iedereen een overdracht per 1 januari 2015 waarbij geen kind tussen wal en schip komt. En de TSJ zal hier scherp op toezien.

Leonard Geluk
Meer columns van Leonard Geluk leest u hier.