‘Koopkrachtpakket is te weinig, te laat’

Het miljardenpakket aan koopkrachtmaatregelen geeft lucht, met name aan de armste Nederlanders. Wel komen de reparaties nogal laat, en bieden ze weinig perspectief op een structurele versterking van de bestaanszekerheid. Die kritiek uitten verschillende belangenverenigingen, bestuurders en politici in reactie op de Miljoenennota 2023.

Tijdelijk

Het kabinet kwam op Prinsjesdag 2022 met een ongekend groot pakket aan maatregelen om de dalende koopkracht te dempen, vooral voor de laagste inkomens. Het grootste deel van de 17 miljard euro die het kabinet daarvoor uittrekt, gaat echter naar tijdelijke maatregelen. Voor een structurele verbetering van de inkomenspositie van de armste groep Nederlanders is meer nodig, vindt Erik Dannenberg, voorzitter van Divosa, de vereniging voor gemeentelijk directeuren in het sociaal domein.

Crisismaatregelen

'Dit gigantische bedrag aan koopkrachtreparaties, waarvoor overigens alle waardering, is niet meer dan een set crisismaatregelen voor de korte termijn om de ergste nood te lenigen', schrijft Dannenberg. 'Punt is dat het fundament onder bestaanszekerheid in onze samenleving is afgebrokkeld. We moeten zien te voorkomen dat we als samenleving van crisis naar crisis hollen. We moeten stoppen met ons systeem op onderdelen te repareren, maar fundamenteel op orde brengen.'

Bestaanszekerheidsagenda

De verhoging van het minimumloon en de gekoppelde uitkeringen met 10 procent is wat Dannenberg betreft wel goed nieuws. Dat is 'een meer structurele maatregel waar we als Divosa al lange tijd voor pleiten', aldus Dannenberg. Toch is er meer nodig. Divosa pleit voor een 'bestaanszekerheidsagenda', waarin niet alleen inkomen, maar ook wonen, kansengelijkheid en gezond leven verankerd zijn.

Deltaplan

Peter Heijkoop, wethouder in Dordrecht (werk en inkomen, CDA), doet een vergelijkbare oproep. 'Er moet een deltaplan bestaanszekerheid komen', zei hij dinsdag tegen de NOS. Dat houdt onder meer in dat het kabinet aan de slag moet met een hervorming van de arbeidsmarkt, waardoor werken meer gaat lonen. Ook moet de verduurzaming van huizen sneller, wat Heijkoop betreft.

Scheefgroei

Tuur Elzinga, voorzitter van vakbond FNV, vindt dat het kabinet 'een historisch pakket aan pleisters plakt', maar de wortels van armoede niet uitroeit. 'Er wordt niks gedaan om de fundamentele oorzaken van de scheefgroei in de samenleving aan te pakken.' De verhoging van het minimumloon met 10 procent is volgens Elzinga te weinig. Het minimumloon moet volgens hem zo snel mogelijk naar 14 euro per uur.

In de kou

Elzinga vindt bovendien dat het kabinet 'rijkelijk laat' komt met de koopkrachtreparaties. Een vergelijkbaar geluid komt vanuit het Leger des Heils, dat vreest dat het steunpakket niet genoeg zal zijn om een 'zware winter voor een grote groep Nederlanders' te voorkomen. De maatregelen treden immers grotendeels pas in 2023 in werking. 'Wij verwachten dat veel mensen deze winter letterlijk in de kou zitten', zegt bestuursvoorzitter Harm Slomp.

Tegenbegroting

'Dit kabinet is te laat en komt met te weinig', reageert PvdA-Kamerlid Henk Nijboer. 'De rijken worden rijker, terwijl heel veel gezinnen de eindjes niet meer aan elkaar kunnen knopen, óók gezinnen die zich voor deze energiecrisis prima wisten te redden.' PvdA en GroenLinks hebben een tegenbegroting opgesteld waarin nog meer miljarden worden uitgegeven dan kabinet-Rutte IV doet. Zo moet het minimumloon omhoog naar 14 euro per uur, moet het openbaar vervoer goedkoper worden en de huren van tochtige huizen worden verlaagd. Ook willen de linkse oppositiepartijen een eenmalige uitkering van 800 euro voor iedereen die zorgtoeslag krijgt. Het geld voor die uitgaven wordt opgehaald door de belastingen voor vermogenden en bedrijven op te schroeven.