Slowbalisation in Noordoost-Friesland

Zoals de laatste jaren gebruikelijk zaten we de eerste week van het nieuwe jaar in Friesland. Om precies te zijn in Noardeast-Fryslân, een krimpgemeente aan de uiterste periferie van ons land,  op 1 januari 2019 ontstaan uit de gemeenten Dongeradeel, Ferwerderadeel en Kollumerland. Lekker afgelegen. En afgelegen is achtergebleven zijn we snel geneigd te concluderen, maar is dat wel zo?

Ik las die week in Friesland zonder Netflix-verbinding en uitkijkend over eindeloze weilanden dat ‘slowbalisation’ de trend van 2019 zou worden. Althans volgens Nederlands bekendste trendwatcher Adjiedj Bakas. De hele samenleving zou terugkomen van al dat gewerk liet hij NRC Handelblad weten. De turbocultuur waarbij we onszelf voorbij rennen is ongezond. Zie de 7,5 miljoen werkdagen die werknemers in 2018 verzuimden wegens werkstress. Hijzelf had zijn Amsterdamse huis verkocht en was nu een polderboy in een Almeerse buitenwijk geworden. Een dag later koop ik in Leeuwarden De Volkskrant waarin een artikelenreeks start onder de kop: hoe opgebrand is Nederland? ‘Als we de cijfers mogen geloven zit Nederland midden in een burn-outepidemie’, lees ik in de kolommen van de krant.

Eén ding was me duidelijk, ik zat die eerste dagen van het jaar niet alleen zelf in de voorhoede van de trendsetter, maar ik verkeerde ook onder hen. De kassa-medewerkers van de supermarkten in Kollum en Dokkum deden hun werk in een adembenemend Zen-tempo. Iedereen nam de tijd, zoals die twee vrijwilligers bij de korenmolen De Hoop op een van de bolwerken van Dokkum. Geduldig en vriendelijk gaven ze ons uitleg, net als gids die ons werkelijk alles vertelde over de kerk van Hegebeintum. Tijd bestond voor hem niet en voor mij gaandeweg ook niet meer.  

Maar ik moest toch ook denken aan een artikel van de toenmalige correspondente Noord-Nederland van De Volkskrant Ana van Es. Bij thuiskomt zocht ik het op. Ze schreef over het opgegeven Noorden (‘land van verloren Hoop’) en dat de kloof met de Randstad niet meer te dichten is.  Er stond een alleszeggende tekening bij. Daar lagen de provincies Friesland, Groningen en Drenthe losgeslagen van Nederland in het water te dobberen. Rustieke boerderijtjes en mannetjes met blauw geruite kiel waren er ingetekend, de Randstad daarentegen stond propvol met hoge gewichtige moderne gebouwen. Stad versus platteland, moderniteit versus traditie, vooruitgang versus stagnatie.

Is Noordoost-Friesland gestagneerde traditie? Dan is het toch goed er op te wijzen dat deze regio  meer is dan museale stadjes, gerestaureerde terpdorpjes en het Ruurd Wiersma Hûs in Burdaard. Er is ook het dorp Buitenpost. Daar is het in 2012 opgerichte Kennis- en Innovatiehuis gevestigd, bedoeld om deze regio economisch verder te brengen, want er bestaat hier ook een innovatieve bouwindustrie en agrifoodsector. Noordoost Friesland is meer dan een rustoord voor gestreste stedelingen. Amsterdammer Adjiedj Bakas wist een Almerense buitenwijk te bereiken, maar het zal niet lang meer duren of Randstedelingen wagen de sprong verder noordwaarts omdat de stedelijke kwaliteit van leven op veel plaatsen aan het stagneren en teruglopen is. In Noordoost Friesland is alles aanwezig, maar ook rust, ruimte én slowbalisation. Wees er snel bij.

Radboud Engbersen, expert sociaal domein bij Movisie