RVS: cliënten niet gebaat bij prijsgerichte zorginkoop

De nadruk bij zorginkoop ligt nog te veel op de prijs en de doelmatigheid van zorg en te weinig op de behoeften van cliënten en patiënten, schrijft de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) in een vandaag verschenen advies. De RVS wil dat consumenten en zorgverleners een grotere rol krijgen in de zorginkoop om tot passender regelingen te komen.

Keurslijf

Doordat prijs en kwantiteit centraal staan in het zorginkoopbeleid ontstaan vooral uniforme regelingen waarin weinig oog is voor de kwaliteit van de zorg en de behoefte van cliënten en patiënten. Die uniforme regelingen brengen volgens de RVS bovendien zware administratieve lasten met zich mee vanwege de hoge verantwoordingseisen. De RVS roept zorgverzekeraars, zorgkantoren en gemeenten dan ook op om de zorginkoop niet langer in een keurslijf te dwingen.

Meerjarenafspraken

Partnerschappen tussen zorgverleners en zorginkopers leveren volgens de RVS meer passende en duurzame zorg op. ‘Jaarlijks onderhandelen tussen zorginkoper en aanbieder over prijzen en volumes hoort daar niet bij’, aldus de Raad. Als alternatief wordt daarbij gewezen op meerjarenafspraken tussen zorginkopers en -aanbieders. Zorginkopers, en dan met name gemeenten, kunnen daarnaast een innoverende rol spelen door informatie over de prestaties van zorgaanbieders aan meer partijen beschikbaar te stellen. De RVS bereidt momenteel een advies voor over openheid en openbaarheid in de zorginkoop.

Experimenteren

De RVS vindt het twee jaar na de decentralisaties nog te vroeg om te analyseren of de methodes van zorginkoop door gemeenten bijdragen aan het cliëntvertrouwen. De toonzetting is toch voorzichtig optimistisch. Zo concludeert de RVS dat gemeenten vaker dan particuliere inkopers gebruikmaken van nieuwe contractvormen. Daarnaast hebben sommige gemeenten al meerjarenafspraken gemaakt of gezamenlijke verbanden gesloten met zorgaanbieders. De RVS adviseert de landelijke overheid en politiek wel om gemeenten de ruimte te gunnen om te experimenteren met maatwerkoplossingen. ‘Hier past klassiek aanbesteden als vorm van selectief contracteren niet bij’, aldus de Raad. 

Afhankelijkheid

RVS-lid Bas Leerink licht toe: ‘We zien vaak dat de focus op tarieven en zorgkwantiteit bij de inkoop voor tegengestelde belangen bij de inkoper en de aanbieder zorgt. Inkopers willen zo min mogelijk geld kwijt zijn en sommige zorgaanbieders proberen kosten te besparen om alsnog hun winst te maximaliseren. Dat gaat uiteindelijk allemaal ten koste van de kwaliteit. Wanneer de zorgrelatie tussen aanbieder en de patiënt of cliënt centraal staat, hebben de inkoper en de aanbieder samen de kwaliteit van de zorg als hoogste doel. Om die reden bevelen wij dus meerjarenafspraken tussen gemeenten en zorgaanbieders aan. Ook krijgen aanbieders op die manier meer zekerheid. Zowel inkopers als aanbieders moeten, wat dat betreft, een mentaliteitsverandering ondergaan; ze moeten leren afhankelijk van elkaar te zijn. Zorginkopers willen vaak nog onafhankelijk zijn van hun aanbieders.’