Rotterdammer op Zuid profiteert niet van social return

De resultaten van het Rotterdamse social return-beleid zijn beter dan in de andere grote steden, maar vallen voor bewoners van Rotterdam-Zuid sterk tegen. Dat moet beter, vindt Paul Hofstra van de Rekenkamer Rotterdam.

Doelstelling niet behaald
Dat is één van de conclusies uit het onderzoekrapport van de Rekenkamer Rotterdam dat vandaag verschijnt. De gemeente Rotterdam verstrekt via aanbestedingen voor zo'n achthonderd miljoen euro aan opdrachten per jaar. De ambitie van het social return-beleid is dat 34 miljoen daarvan besteed wordt aan het creëren van werk voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt of stageplekken voor scholieren. Die doelstelling is volgens de rekenkamer niet behaald. Bovendien kwam slechts 55 procent van de plaatsingen ten goede aan Rotterdammers. Inwoners uit Rotterdam-Zuid kwamen zelfs maar één op de tien keer aan de beurt, ondanks het feit dat vier op de tien Rotterdamse bijstandsgerechtigden op Zuid woont.

Buitengewoon laag
Paul Hofstra, directeur van de Rekenkamer Rotterdam, vindt dat percentage buitengewoon laag. Het is een verrassend resultaat gezien het feit dat er via het Nationaal Programma Rotterdam Zuid (NPRZ) al ruim vijf jaar geïnvesteerd wordt in de re-integratie van werkzoekenden en mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Het totale aantal uitstromers uit de bijstand is dan ook niet bijzonder laag in Rotterdam-Zuid, benadrukt Hofstra, maar dat maakt het des te opvallender dat Rotterdammers op Zuid bij gemeentelijke aanbestedingen minder vaak aan bod komen.

5 procent-eis
De gemeente kan als eis in de aanbesteding opnemen dat een percentage van het budget wordt besteed aan werkverschaffing voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. De ambitie van het college is om dat 'in nagenoeg alle gevallen' van aanbestedingen boven 50.000 euro te doen. In werkelijkheid gebeurt dat in minder dan de helft van de gevallen, concludeert de rekenkamer. En in de gevallen dat de social return-eis wel wordt meegenomen, kiest de gemeente meestal standaard voor 5 procent. De rekenkamer vindt dit geen goede methode. Soms is er namelijk een hoger percentage mogelijk en in andere gevallen is 5 procent teveel, bijvoorbeeld bij opdrachten die weinig arbeid of vooral gespecialiseerde arbeid bevatten.

Helft plekken voor Rotterdammers
De gemeente mag volgens het non-discriminatiebeginsel niet van opdrachtnemers eisen dat zij alleen werknemers uit Rotterdam aannemen, maar mag dit wel stimuleren door zelf kandidaten naar voren te schuiven. Volgens werkgevers biedt de gemeente vaak ongeschikte of helemaal geen Rotterdamse kandidaten aan. Op die manier gaat maar in 55 procent van de plaatsingen een Rotterdammer aan de slag voor de gemeente. In een reactie op het advies voegt het Rotterdamse college toe dat nog eens 15 procent van de plaatsingen naar mensen uit regiogemeenten zoals Barendrecht en Schiedam gaat, en dat die gemeenten op hun beurt ook voor zo'n 15 procent Rotterdammers aannemen. Het college onderschrijft niet alle conclusies uit het advies, maar omarmt wel alle aanbevelingen.

Substantieel beter
Toch is de Rekenkamer Rotterdam ook positief: de gemeente doet het op het gebied van social return beter dan de andere grote steden. 'En niet een klein beetje beter. Echt substantieel beter', aldus Paul Hofstra. Met 2.500 arbeids- en stageplekken realiseerde de gemeente Rotterdam in 2018 anderhalf keer zoveel plaatsingen als in Amsterdam, ruim twee keer zoveel als in Den Haag en bijna drie keer zoveel als in Utrecht.