Sociaal ondernemers zijn gewone, vreemde mensen

Een paar honderd kippen scharrelen kakelend over het terrein. Een groepje mensen zit gehurkt rond een rij lastig thuis te brengen plantjes. Ze voelen aan de stengels en luisteren geconcentreerd naar de uitleg van een medewerker. In het restaurant zitten mensen op hun gemak te eten, drinken, lezen en praten. Robuuste houten kisten met verse kroppen sla en kool heten bezoekers uitnodigend welkom. Hier geen hip design of trendy inrichting, maar basic en natuurlijk. De geur van vers brood en kruiden roept een mediterraan gevoel op en verdrijft bij iedereen die net arriveert acuut alle stress. Een oase van rust, midden in Rotterdam. Uit je eigen stad is een sociale onderneming die de stadsbewoners weer wil verbinden met het eten dat dagelijks op hun bord belandt.

Wat kenmerkt de sociaal ondernemer?

Bij de vernieuwingen in het sociaal domein zijn sociaal ondernemers eigenlijk niet weg te denken. Hun bevlogenheid, passie voor duurzaamheid, hart voor kwetsbare medeburgers, inzet voor de wijk, het is allemaal even overweldigend. Maar wat kenmerkt sociaal ondernemers nou eigenlijk, naast hun drijfveer impact first? Hoe ondernemend zijn ze? En waar lopen ze tegenaan bij start en opbouw van hun onderneming. Ervaren ze hulp of juist tegenwerking van de lokale overheid?

Passie, commitment en veranderkracht

In hun bestseller over sociaal ondernemen Verbeter de wereld, begin een bedrijf beschrijven Mark Hillen en Willemijn Verloop de stappen die elke sociaal ondernemer moet zetten om aan de slag te gaan. De eerste drie stappen gaan over passie, commitment en veranderkracht. Naast impact first dus ook passie first. Maar is iedereen met een passie voor duurzaamheid of sociale vraagstukken ook geschikt als ondernemer? Verloop en Hillen halen een internationale studie van Elkington en Hartigan aan, die in ‘The Power of Unreasonable People’ (2008) drie eigenschappen noemen die sociaal ondernemers onderscheiden van klassieke ondernemers.

1. Hardnekkige vastberadenheid, waardoor zij extra risico’s durven te nemen.
2. Onwankelbaar geloof dat ieder mens een bijdrage kan leveren aan de economische en sociale ontwikkeling.
3. Lef om de sprong te wagen, nog vóórdat alle middelen beschikbaar zijn.

Dromen waarmaken

We kunnen de sociaal ondernemer dus typeren als gepassioneerd, goedgelovig, onbevreesd, hardnekkig en vastberaden. Mooie eigenschappen, hoewel oplettendheid is geboden omdat ze dicht aanschurken tegen naïef, koppig en onbezonnen. Hoe maken sociaal ondernemers hun dromen waar en welke obstakels komen ze tegen?

Starters

Uiteindelijk is ook een startende sociaal ondernemer gewoon een starter. Wel zorgen enkele complicerende factoren voor een wat groter afbreukrisico dan bij gewone starters. Sociaal ondernemers moeten hun maatschappelijke missie immers combineren met een gezond businessmodel, terwijl ze vaak ook nog een product of dienst leveren waarvoor bij de start (bijna) geen markt is.

Sociale ondernemingen stimuleren

Het Amsterdamse CDA-raadslid Marijke Shahsavari diende eind 2014 een motie in om de hoofdstad koploper te maken als stimulator van sociale ondernemingen. Zij vindt dat de overheid actiever kan faciliteren, maar plaatst tegelijkertijd enkele kritische kanttekeningen. ‘Beschouw en behandel de sociaal ondernemer vooral als ondernemer. Achter alle goede bedoelingen moet wel een sluitend businessmodel zitten,’ aldus Shahsavari.

Voor een goede zaak

Voor een goede zaak. Sociaal ondernemen in theorie en praktijk is een uitgebreid leerboek van onder meer Marianne Dagevos. Het boek biedt een grondige bespiegeling van sociaal ondernemen, inclusief bedrijfsvoeringselementen zoals management, marketing, financiering en impactmeting. Een must-read voor alle startende en gevestigde sociaal ondernemers. Toch staan zelfs daarin geen concrete tips voor de ambtenaar die werkplannen en structuurvisies handen en voeten moet geven.

Praktijkverhalen

Laten we dan maar eens naar de ervaringen luisteren van enkele sociaal ondernemers die de praktijk aan den lijve ondervinden.

• Uit Je Eigen Stad
  Het is reeds gememoreerd, Uit Je Eigen Stad wil stadsbewoners weer verbinden met het eten dat dagelijks op hun bord belandt. Hoe wordt ons eten geproduceerd? Waar komt het vandaan? Wie bepaalt eigenlijk wat we eten? En kan wat van ver komt niet ook gewoon dichtbij worden geproduceerd? Uit Je Eigen Stad creëert een plek waar Rotterdammers voedsel en de productie ervan kunnen zien, ervaren en proeven. Met een uitgestrekte akker, viskwekerij, kippenhouderij en paddenstoelenteelt brengt Uit Je Eigen Stad de voedselproductie weer terug naar de stad. De oogst wordt verwerkt in het eigen restaurant en verkocht op de Uit Je Eigen Stadsmarkt. Daarnaast zijn er regelmatig workshops, proeverijen, rondleidingen, evenementen en kinderactiviteiten.

Het is indrukwekkend om te zien hoe bij deze sociale onderneming duurzaamheid en lokale economie hand in hand gaan. Hoe hebben ze dat voor elkaar gekregen in het ‘Manhattan aan de Maas’? Welke wijze lessen hebben zij voor de ambtenaar die de werkplannen en visienota’s van hun bestuurders handen en voeten moet geven?

Lees het interview met Huibert de Leede, mede-initiatiefnemer en eigenaar van Uit Je Eigen Stad.

• Schone Zaak
  Schone Zaak is een schoonmaakbedrijf met 45 werknemers dat mensen uit de bijstand behalve werk ook opleidingen biedt.
  Lees het interview met Laamia Elyounoussi, oprichter van Schone Zaak.

 

Meer weten?

Meer weten over sociaal ondernemen? Neem contact op met Bert Otten – b.otten@radaradvies.nl of Mirte Loeffen – m.loeffen@seinpost.nl.

Lees ook Bevorderen van sociale ondernemingen