Zorg aan ongedocumenteerden moet beter, vindt raad

In de vier grote steden kunnen ongedocumenteerden vaak niet terecht bij een huisarts. In Amsterdam, waar Dokters van de Wereld onderzoek heeft gedaan, weigert bijna de helft van de huisartsen soms een patiënt zonder verblijfspapieren te helpen. Een aantal Amsterdamse raadsfracties maakt zich grote zorgen en wil dat het college actie onderneemt. ‘Eén oplossing is er niet. Alle obstakels moeten worden weggenomen’, stelt Jasper Kuipers, directeur van Dokters van de Wereld.

Maximumaantal

Na vele signalen vanuit Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht dat ongedocumenteerden vaak verstoken zijn van huisartsenzorg, is een onderzoek in Amsterdam uitgevoerd. ‘Daar is het probleem het grootst’, aldus Kuipers. Uit het recent verschenen onderzoek blijkt dat niet alleen bijna de helft van de Amsterdamse huisartsen soms ongedocumenteerde patiënten de deur wijzen, maar ook dat een op de vijf een maximum hanteert aan het aantal ongedocumenteerde patiënten. Slechts acht procent van de onderzochte praktijken heeft geen moeite om ongedocumenteerde patiënten te helpen.

Taalbarrière

Uit het onderzoek komt een aantal knelpunten naar voren. ‘Het vestigingsklimaat is ingewikkeld; dat is een van de overwegingen van huisartsen om geen ongedocumenteerden toe te laten’, aldus Kuipers. Huisartsen betalen hoge huren om een praktijk te kunnen vestigen en moeten als ondernemer hun broek zien op te houden. Bij veel huisartsen is daarnaast de taal een probleem. ‘Deze doelgroep is niet ingeburgerd en de taal vaak niet machtig. Dat betekent een extra belasting voor de praktijk.’ De ongedocumenteerden kunnen zich bovendien niet verzekeren. Er is weliswaar een speciale regeling bij het CAK – regeling onverzekerbare vreemdelingen – waar huisartsen een (financieel) beroep op kunnen doen, maar die is ingewikkeld en daarmee hoogdrempelig, aldus Kuipers. Ook de hoge werkdruk van huisartsen speelt mee.

Versimpelen regeling

Aan al die obstakels moet worden gewerkt, bepleit Dokters van de Wereld. De CAK-regeling moet worden versimpeld en actief onder de aandacht bij huisartsen worden gebracht. Veel huisartsen zien hier een rol weggelegd voor het ministerie van VWS en/of de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV). Kuipers vindt het daarnaast tijd voor een politiek debat over hoe om te gaan met het vestigingsklimaat van huisartsen. ‘Het is wenselijk dat iedereen toegang heeft tot de zorg. Dat is niet alleen belangrijk voor deze groep mensen, maar voor de publieke gezondheid in het algemeen.’

Onwenselijk

De resultaten van het onderzoek baren de Amsterdamse raadsfracties van de ChristenUnie, GroenLinks en DENK zorgen. ‘Het is onwenselijk wanneer zij (ongedocumenteerden, red.) onvoldoende toegang hebben tot noodzakelijke zorg’, aldus de fracties in hun schriftelijke vragen. Zij willen van het college weten welke acties worden ondernomen om te voorkomen dat ongedocumenteerden geweigerd worden door huisartspraktijken. Ook moet het college huisartsen beter ondersteunen bij de hulp aan deze doelgroep.  

Structurele oplossing

Het college zou huisartsen onder meer op het bestaan van vrijwillige medische organisaties kunnen wijzen, opperen ChristenUnie, GroenLinks en DENK in hun raadsvragen. Huisartsen kunnen ongedocumenteerden daar naartoe verwijzen als zij zelf de patiënt zonder verblijfspapieren niet kunnen helpen. Kuipers vindt dat geen goed plan. ‘Dat is geen structurele oplossing, maar huisartsen-ehbo.’ Dokters van de Wereld vindt dat de overheid het voortouw moet nemen om, samen met de huisartsen, ervoor te zorgen dat iedereen op tijd huisartszorg kan krijgen.

De Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) brengt inmiddels die zogeheten CAK-regeling onder de aandacht van huisartsen, zo laat een woorrdvoerder van de LHV weten. ‘Ook ongedocumenteerden hebben een huisarts nodig.’