Sociaal werkers verwelkomen PMM

De hulpstructuur Professionals voor Maatwerk Multiproblematiek (PMM) valt in de smaak bij sociaal werkers. Ook studenten ‘Social Work’ ervaren het als een verademing, dat zegt Redouan El Khayari, docent aan De Haagse Hogeschool en sociaal werker van het jaar 2022. Het landelijke PMM netwerk moet doorbraken leveren wanneer lokale professionals vastlopen in de hulpverlening aan mensen met complexe problematiek.

5 procent van de casussen

PMM is een initiatief van de ministeries van SZW, BZK, JenV, OCW, VWS, en Financiën in samenwerking met gemeenten en 17 uitvoeringsorganisaties als het UWV en de Belastingdienst. Bij huishoudens met complexe problematiek kunnen sociaal werkers vastlopen. Door wet- en regelgeving, maar ook door schotten tussen domein. Volgens PMM gebeurt dat bij ongeveer 5 procent van de casussen. Het domein- en regio overstijgende bereik van PMM kan dan uitkomst bieden. Door het in contact brengen met de juiste ondersteuning, maar ook door het realiseren van doorbraken of het inzetten van een overgangsprocedure als er onduidelijkheid bestaat over de financiering. Sinds kort is PMM structureel ingebed.

Complex systeem

Begin juli stuurde minister Carola Schouten de Kamer nog een brief over PMM. In opdracht van het kabinet voerde kennis- en adviesbureau Stimulansz een tweetal onderzoeken uit. Zo vond er een evaluatie plaats van het functioneren van het Maatwerkloket en een analyse van de door PMM behandelde casuïstiek. De onderzoeken bevestigen wederom dat het sociale systeem in Nederland te complex is, met name als problematiek zich niet binnen de grenzen van één domein afspeelt.

160 keer ingezet

Ondervraagde professionals zijn wel blij met het loket, dat vastgelopen casussen aantoonbaar verder op weg helpt. Tussen 2019 en 2022 was dat 160 keer het geval. Na contact met het Maatwerkloket en inzet van instrumenten als het Landelijk Escalatie Team kunnen de hulpverleners verder met ondersteuning in deze eerder gestrande trajecten. Niet onderzocht is of de casussen na een interventie door PMM ook daadwerkelijk worden opgelost. Er komt in ieder geval beweging in de zaak.

Leren

Maatwerkfunctionarissen zeggen tegen de onderzoekers van Stimulansz dat ze door gesprekken met het loket tot oplossingen zijn gekomen die ze anders niet gevonden hadden. Gemeenten geven daarbij aan dat ze door het register zelf tot oplossingen komen in samenwerking met andere betrokken instanties. Hulp van het loket is dan bij toekomstige vergelijkbare casussen niet altijd meer nodig.  

Gigantisch vastlopen

Redouan El Khayari, docent op De Haagse Hogeschaal en sociaal werker van het jaar 2022, geeft les over sociale wetenschappen en heeft de bruikbaarheid en de meerwaarde van PMM in de praktijk getoetst. Hij heeft er veel lof voor. ‘Ik ben nu ruim 16 jaar werkzaam binnen het sociaal domein en moet constateren dat sinds de decentralisatie burgers en professionals soms gigantisch vastlopen bij het organiseren van zorg. Toen ik voor het eerst in aanraking kwam met PMM wist ik dan ook dat ik het moest implementeren in mijn colleges.’

Niet alleen staan

El Khayari ziet dat zijn studenten, de nieuwe lichting sociaal werkers, net zo enthousiast zijn over de hulpstructuur als hijzelf. Hij legde ze in zijn lessen een aantal casussen voor, en vroeg ze om hun aanpak te beschrijven met en zonder de inzet van PMM. ‘Het wordt als een verademing ervaren en dat is ook wat ik terugkrijg uit het werkveld. De mogelijkheid om domein overstijgend te kijken ondersteunt professionals niet alleen bij de uitvoering van hun werk maar geeft ze tevens het gevoel dat ze er niet alleen voor staan.’

Verrast door processen en regels

De docent wil zijn studenten de juiste tools en vaardigheden meegeven zodat ze leren omgaan met de complexe wereld van beleid en wet en regelgeving waartussen een sociaal werker zich bevindt. PMM ziet hij als een belangrijk hulpmiddel. ‘Er is tijdens de opleiding sociaal werk veel aandacht voor juridische zaken, maar de grondhouding en de doelstelling van veel sociale professionals is primair om mensen te helpen. Vaak zie je dat ze wanneer ze in het werkveld belanden wat verrast zijn over de hoeveelheid processen en regels waar ze mee in aanraking komen. Degelijke instrumenten zijn nodig om je staande te houden binnen dat speelveld.’

Ruzie over financiering

De waarde van PMM is volgens hem misschien nog wel het beste uit te leggen met voorbeelden. Zo vertelt hij over een casus waar hij zelf bij betrokken was, waarbij de zorg aan een kind met meervoudige problematiek in het geding kwam. ‘De pleegouders van het kind woonden in de ene gemeente, de biologische ouders in de andere. Die gemeenten ruzieden vervolgens over wie verantwoordelijk was voor de financiering van de zorg, met als gevolg dat ik maanden geen hulp kon verlenen. Met een middel als PMM was zo’n impasse veel sneller opgelost.’

Horizontale samenwerking

Zulke situaties komen helaas vaker voor. Absurd, vindt El Khayari. ‘Ook ambtenaren zitten soms met hun handen in het haar. Het doet af aan het vertrouwen dat men heeft in het gehele systeem, en is schadelijk voor het zorgtraject. Laat ik het zo zeggen: als PMM er eerder was geweest dan had het veel onnodig leed kunnen voorkomen.’ De intensivering van de horizontale samenwerkingen die met de decentralisatie werd beoogd komt volgens de docent sociale wetenschappen met PMM eindelijk op gang.

Symptoombestrijding of systeemverandering 

Toch lijkt het ergens ook een vorm van symptoombestrijding. Juist de complexiteit van het systeem en de decentralisatie voeden de vraag naar een apart domein overstijgend instrument. ‘Dat is ergens waar, maar de realist in mij kijkt daar anders naar. De decentralisatie heeft plaatsgevonden, en dat was een begrijpelijke en legitieme keuze. We staan nu voor grote maatschappelijke opgaven die nieuwe paradigma’s vragen. Het vereist co-creatie, het samen vormgeven van nieuw beleid. Dat zie ik via PMM gebeuren.’ Zo kan het instrument volgens El Khayari systeemverandering teweegbrengen.