Ongewenst naakt

De CDA-fractie in de gemeenteraad van Helmond vindt dat het naaktstrand bij recreatieplas Berkendonk, aan de oostkant van de stad, beter gesloten kan worden. Er is volgens het CDA sprake van ‘excessen’ rondom het naaktgedeelte en daardoor moet er steeds meer geld worden uitgegeven aan beveiliging. ‘Willen we dat nog wel faciliteren in onze stad?’ vraagt de fractie zich af op de eigen website. ‘Het CDA gebruikt het geld liever voor het aanleggen van een fantastisch jongeren- en familiestrand, met picknickbanken en een speelpiratenschip.’ Helmond is de zoveelste gemeente dit jaar waar over sluiting van een naaktstrand wordt gesproken, al zijn B en W nog in overleg met de Naturisten Federatie Nederland (NFN) over een mogelijke oplossing.

 

Eerder dit jaar sloot het naaktgedeelte bij het E3- strand in Eersel, bij Eindhoven. Volgens eigenaar René Wouters omdat ‘randfiguren’ open en bloot ‘allerlei seksuele handelingen’ verrichtten op het naaktgedeelte. ‘Het trekt rare figuren aan. Ik moest elke dag wel zeven of acht mensen laten verwijderen en kreeg veel klachten. Dus toen heb ik het naaktgedeelte gesloten. De goeden lijden onder de kwaden.’

 

Dat is belachelijk, vindt de NFN, die de belangen van 70 duizend leden behartigt. Bernd Huijser van de NFN: ‘Zo’n strand sluiten, dat is kiezen voor de weg van de minste weerstand. Gemeenten denken daarmee de seksuele overlast op die plekken aan te pakken. Maar het zijn niet de naturisten die voor overlast zorgen en zij worden nu wel de dupe. En de overlast verplaatst zich gewoon.’

 

Het probleem van overlast - masturberende mannen of stellen die in het openbaar seks hebben in de nabijheid van naaktstranden - speelt in bijna elke provincie, zegt Huijser. ‘En de reactie is tegenwoordig meteen: zero tolerance. Het gaat vaak om plekken waar al twintig jaar naaktrecreatie plaatsvindt zonder problemen.’

 

Huijser van de NFN heeft er bijna een dagtaak aan om met gemeenten te overleggen en te zoeken naar alternatieven voor sluiting. Het afgelopen jaar was hij onder meer in overleg over problemen bij de naaktstranden bij de Galderse meren (bij Breda), bij Hoek van Holland en de Gaasperplas. ‘De gemeenten zijn erg welwillend’, vindt directeur Henk Jan Kamerbeek van de NFN, ‘maar er is vaak een gebrek aan kennis over hoe je overlast en vervelende randverschijnselen kunt tegengaan.’

 

De NFN heeft een speciale folder voor ambtenaren (Blootgewoon op het strand), waar de wettelijke regelingen in staan en de rol van de NFN als kenniscentrum wordt benadrukt. Uit de folder: ‘Wij weten hoe naaktstranden moeten worden ingericht. Wij kunnen adviseren bij het aanwijzen van geschikte locaties. Wij weten hoe andere gemeenten zaken aanpakken.’ Huijser: ‘Een openbaar fietspad hoeft natuurlijk niet midden over het naaktstrand te lopen, dat kan vaak ook anders.’

 

Zwaktebod

 

Sluiting is een zwaktebod, vindt Eef van Turnhout, beleidsmedewerker bij het Samenwerkingsverband Regio Eindhoven (SRE), tot voor kort eigenaar van het E3-strand bij Eersel. De SRE verkocht het recreatieterrein vorig jaar, zonder kettingbeding, aan Wouters. De plas had sinds de openstelling meer dan 25 jaar geleden, een drukbezocht naaktgedeelte. Van Turnhout: ‘We hadden die voorwaarde op moeten nemen bij de verkoop, vind ik persoonlijk, maar dat zou de opbrengst drukken. Dus dat is niet gebeurd.’ Hij kent de verhalen over overlast - drugshandel op de parkeerplaats, seks in de bosjes - ‘maar ik denk dat sluiten te kort door de bocht is.’

 

In het verleden plantte de SRE bijvoorbeeld brandnetels en bramen in een strook achter het strandbad ‘en volgens mij waren daarmee al veel problemen opgelost’. De NFN op haar beurt, vermoedt dat de overlast wordt overdreven, en dat er commerciële motieven spelen. De eigenaar zou het stuk naaktstrand willen voorzien van overdekte loungeplekken en een grote speelhal voor kinderen, zodat zijn strandbad minder weersafhankelijk wordt.

 

Dit najaar gaat de SRE met de eigenaar om tafel, kondigt Van Turnhout aan. ‘Ik vind dat wij als bestuurders een verantwoordelijkheid hebben naar de naaktrecreanten. De SRE vertegenwoordigt 21 gemeenten en nérgens is daar planologisch iets goed geregeld voor naaktrecreatie. Dat kan niet. Wij moeten zorgen dat er voorzieningen voor die groep zijn. Zoals je die ook aanlegt voor wandelaars, skaters of ruiters.’ Wellicht dat de SRE iets kan betekenen in de plannen van Wouters, mits hij bereid is om weer een stuk strand voor naaktrecreatie open te stellen. Dit najaar moet de zaak worden opgelost, vindt Van Turnhout.

 

Vertrutting

 

De achterban van de NFN is goed georganiseerd en de federatie is altijd snel op de hoogte van problemen, zegt Kamerbeek. Bernd Huijser neemt namens de NFN onmiddellijk contact op, en sowieso bezoekt hij de komende maanden alle Nederlandse gemeenten met een officieel naaktstrand, om contacten aan te halen. Het contact tussen gemeenten en NFN is nuttig en prettig, zeggen Kamerbeek en Huijser. ‘Maar je schrikt nog regelmatig. Veel ambtenaren weten niet dat je in Nederland naakt mag recreëren op álle plekken die daar geschikt voor zijn (zie kader). Als je geen overlast veroorzaakt en niet direct zichtbaar bent vanaf de openbare weg, mag het volgens de wet. Maar nog steeds worden naaktrecreanten ten onrechte bekeurd.’ Want beleidsambtenaren weten misschien wél hoe de wet in elkaar zit, ‘stadswachten of agenten soms niet. En die slaan dan aan het bekeuren.’

 

Er is bovendien sprake van ‘politieke vertrutting en verregaande regelgeving’, moppert de NFN in het jongste nummer van het ledenblad UIT. Een stuk strand bij Noordwijk, bestemd voor naaktrecreatie, honden en paarden, functioneerde al jaren príma. Tot de gemeente een nieuwe nota schreef, waarin zonering een belangrijke rol speelde. Eén stukje strand werd bestemd voor ruiters, een ander stuk voor hondenbezitters en er is nu een apart gedeelte voor naaktzonners. Bernd Huijser: ‘Iedereen heeft nu minder ruimte dan voorheen. Het ging jaren goed, niemand wordt hier beter van, maar er is bij zo’n gemeente blijkbaar behoefte aan meer regels.’

 

En de vertrutting? Die is bijvoorbeeld in Bloemendaal te vinden. De gemeente legde een nieuw fietspad door de duinen aan, en dat loopt langs de bestaande strandopgang Duin en Kruidberg - die toegang geeft tot het naaktstrand. Aan weerszijden van de strandafgang zijn nu - midden in het bestaande naaktgedeelte - twee stukken als ‘textielstrand’ aangewezen. De gemeente verwacht meer toeloop en wil niet dat die bezoekers geshockeerd raken door naaktzonners. Een protestbrief van de NFN en een gesprek hebben nog geen effect gehad, zegt Huijser. ‘Bij de strandopgang staat een bord dat het een naaktstrand is. Mensen kunnen toch lezen en hebben hun eigen verantwoordelijkheid? Dan is zo’n maatregel toch kolderiek? Als je geen naakt wilt zien, kun je het prima vermijden. Neem je de volgende strandopgang.’

 

Zo was er vorig jaar een akkefietje met een tijdelijke veerdienst bij Almere, waarvan de passagiers zicht zouden hebben op naaktrecreanten. Henk Jan Kamerbeek: ‘Dat is toch een ongehoorde discussie. Waar gáát het nou helemaal over anno 2009 in Nederland.’

 

Schroom

 

Bij gemeenten en politie is soms sprake van schroom, merkt de NFN. ‘Ik hoor dat ze zich ongemakkelijk voelen als ze bij naaktstranden controleren, zich weggekeken voelen.’ Huijser: ‘Van onze achterban hoor ik dat ze het juist prettig vinden als er enige controle is. Maar ik adviseer gemeenten wel: draag júist duidelijk zichtbaar een badge, of trek een shirt aan waaraan te zien is dat je in functie bent. Een conducteur loopt ook niet in burger door de trein.’

 

Onbekendheid met het fenomeen is soms een probleem: ‘Sommige mensen associëren naaktlopen met seks, maar daar heeft het niets mee te maken. Ik vertel dan steeds dat er een grote groep Nederlanders is die het gewoon plezierig vindt om bloot te recreëren. Niets meer en niets minder.’

 

Terreinen voor naaktrecreatie liggen over het algemeen aan de periferie van een gemeente, vaak omringd door groen. ‘Dat zijn dus terreinen die als eerste in het gedrang komen als er plannen zijn om nieuwe natuur aan te leggen, of als een gemeente wil uitbreiden.’ In Zeeland dreigt een naaktstrand te worden ingekrompen omdat de kust verstevigd moet worden: de NFN is in overleg.

 

De laatste jaren is er duidelijk meer behoefte aan naaktstranden in het ‘binnenland’: ‘Mensen hebben meer vrije tijd, maar willen - ook in verband met files - graag dichter bij huis recreëren. Daar is duidelijk sprake van een grotere vraag dan het aanbod.’ Over het algemeen zijn de contacten met recreatieschappen en gemeenten prima, benadrukt Bernd Huijser. ‘Ze zijn erg welwillend, en we ontmoeten veel begrip als we aangeven dat naaktstranden ook goed bereikbaar moeten zijn, en dat er toiletten en horeca bij horen. Maar er is ook nog steeds veel onbekendheid met het fenomeen.’

 

Tegelijkertijd schreeuwen de meeste naturisten het ook niet van de daken dat ze graag naakt recreëren. Het laatste nummer van het NFN-ledenblad was door een fout niet - zoals gebruikelijk - in ondoorzichtig plastic folie geseald. ‘We kregen érg veel reacties van leden die daar niet blij mee waren’, zegt Henk Jan Kamerbeek.

 

Officieel en gedogen
Artikel 430a van het Wetboek van Strafrecht zegt: ‘Hij die zich, buiten een door de gemeenteraad als geschikt voor de openbare ongeklede recreatie aangewezen plaats, ongekleed bevindt, op of aan een voor het openbaar verkeer bestemde plaats die voor ongeklede recreatie niet geschikt is, wordt gestraft met een geldboete van de eerste categorie.’

 

Dat betekent dat, behalve op door de gemeente aangewezen naaktstranden, naaktrecreatie ook is toegestaan op plaatsen die daarvoor geschikt zijn. Er zijn dus officiële en gedoogde naaktrecreatieplekken. Bij de term geschiktheid draait het erom dat een meerderheid van de geklede recreanten geen bezwaar heeft, het tijdstip van de dag en de omstandigheden het logisch maken dat je naakt recreëert. De NFN adviseert gemeenten om plekken officieel aan te wijzen zodat er geen onduidelijkheid kan bestaan. Gemeenten kunnen dit regelen in de APV. Er zijn in Nederland meer dan honderd officiële naaktstranden en recreatieterreinen en een veelvoud aan terreinen waar naaktrecreatie wordt gedoogd (zie www.nfn.nl).

 

‘Way of life’
Naaktrecreatie was ooit een way of life. Aanhangers rookten vaak niet, dronken geen alcohol, aten geen vlees aten en waren anti-militaristisch. Die groep - een minderheid, ongeveer 15 duizend mensen - is deels nog georganiseerd in de oude verenigingen (zoals Zon en Leven), die eigen terreinen exploiteren. Het merendeel van de leden van de Naturisten Federatie Nederland (70 duizend leden, langzaam toenemend) komt tegenwoordig individueel binnen via de website of via commerciële organisaties zoals sauna’s of campings.

 

NFN-directeur Henk Jan Kamerbeek: ‘De nieuwe leden hebben geen boodschap aan die oude levensstijl of een clubgevoel, die willen gewoon lekker in hun blote kont liggen als het mooi weer is, en streeploos bruin worden. Vrijheid, blijheid.’ De NFN wilde op 4 september voor het eerst een ledendag houden in dierenpark Ouwehand in Rhenen, tot ongenoegen van de plaatselijke SGP-fractie, die heftig protesteerde en de bijeenkomst hoopte te kunnen verbieden. Zo ver kwam het niet eens: de NFN blies de ledendag zelf af wegens gebrek aan belangstelling.