Ombudsman: laat ‘zelfredzame’ daklozen niet in kou

De Nationale Ombudsman roept gemeenten en de rijksoverheid op om actie te ondernemen tegen de drempels waar zogenoemde zelfredzame daklozen tegenaan lopen. Zij hebben vaak problemen met inschrijving in de basisregistratie personen (brp), krijgen regelmatig niet de ondersteuning die zij nodig hebben, en hebben erg veel moeite om een woning te vinden.

Ten onrechte als zelfredzaam gezien

Ombudsman Reinier van Zutphen schrijft in de oproep dat hij steeds meer signalen krijgt dat een groep daklozen onvoldoende hulp van gemeenten krijgen omdat zij ten onrechte als zelfredzaam worden gezien. Het gaat dan om daklozen waarbij geen psychiatrische problemen of verslavingsproblemen spelen, en bijvoorbeeld dakloos is geraakt als gevolg van ontslag, te weinig inkomsten als zzp’er, een echtscheiding of schulden.  ‘Het is onacceptabel dat zij eerst verder moeten ‘afglijden’ voordat zij voor ondersteuning door de overheid in aanmerking komen’, schrijft Van Zutphen. Doordat ondersteuning uitblijft, ondervindt de groep daklozen die als zelfredzaam wordt gezien volgens de ombudsman onnodige extra problemen, die uiteindelijk tot onnodige kosten voor de overheid leiden. Van Zutphen wil dat gemeenten en het rijk ‘op een creatieve manier’ gaan kijken naar oplossingen voor die groep.

‘Stuur hen niet weg’

Zo beveelt de ombudsman gemeenten aan zich extra in te spannen om te voorkomen dat daklozen niet in de brp staan ingeschreven. Zo’n inschrijving is nodig om identiteitspapieren aan te vragen, een beroep te kunnen doen op een bijstandsuitkering en schuldhulpverlening, of om een arbeidscontract of zorgverzekering af te sluiten. Ook is registratie in de brp noodzakelijk voor het vinden van een woning. ‘Stuur hen niet weg, maar wees oplossingsgericht en werk samen met andere gemeenten’, schrijft de ombudsman daarover.

Maatschappelijke ondersteuning

Ook vindt hij dat gemeenten maatschappelijke ondersteuning moeten bieden aan de desbetreffende doelgroep. Vaak krijgen daklozen zonder verslavingsproblemen of psychiatrische problemen nog nul op het rekest omdat zij in principe als zelfredzaam worden gezien.

Kostendelersnorm buiten beschouwing

Tot slot beveelt Van Zutphen gemeenten aan om met out of the box-oplossingen te komen voor problemen die voortvloeien uit de krapte op de woningmarkt: ‘Laat bepaalde regels, zoals de kostendelersnorm, zo mogelijk buiten beschouwing. Deze regels weerhouden mensen ervan om (tijdelijk) een kamer in hun woning beschikbaar te stellen. Leer daarbij van elkaars alternatieven en experimenten op dit punt!’

Inventarisatie

De Nationale Ombudsman verzamelt komend half jaar meer signalen en klachten en zal die na toetsing op de aanbevelingen bij de desbetreffende gemeenten onder de aandacht brengen. Na de zomer verwacht hij een inventarisatie te kunnen maken van de klachten en de manieren waarop gemeenten met de klachten zijn omgegaan.

Wetswijziging

Staatssecretaris Raymond Knops (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, CDA), meldde de Tweede Kamer onlangs in een brief dat hij werkt aan een wijziging van de Wet brp. Door die wijziging moet explicieter worden dat gemeenten verplicht zijn om daklozen die zich aan het loket melden aan een briefadres te helpen. Knops deed die toezegging in reactie op Kamervragen naar aanleiding van een uitzending van De Monitor. Daaruit bleek dat gemeenten nog vaak weigeren om daklozen in te schrijven.