Ambitie extra woonplekken daklozen nog niet behaald

Van de 10.000 extra woonplekken die staatssecretaris Paul Blokhuis voor het einde van 2021 beschikbaar wilde stellen voor dak- en thuislozen, zijn er zo'n 6.000 à 7.000 gerealiseerd. Gemeenten hadden 200 miljoen euro tot hun beschikking om die plekken te creëren. 

Blijvende aandacht
Dat schrijft staatssecretaris Blokhuis (VWS, ChristenUnie) in een brief aan de Tweede Kamer. Hij concludeert dat er 'een beweging' is ingezet, maar dat er wel 'blijvende aandacht' nodig is voor het vraagstuk, onder andere vanwege de krapte op de woningmarkt en de mogelijke effecten van de coronacrisis.

Verdubbeld
Blokhuis gaat in de brief in op de resultaten van het programma 'Een (t)huis, een toekomst'. Onder die noemer kregen gemeenten vorig jaar 200 miljoen euro te besteden om een impuls te geven aan de aanpak van dakloosheid. Het was een directie reactie op het feit dat het aantal daklozen tussen 2009 en 2019 is verdubbeld. Eén van de centrale doelstellingen was het realiseren van 10.000 extra woonplekken met passende begeleiding voor dak- en thuisloze mensen. Daarbij gaat het om een combinatie van tijdelijke en permanente woonplekken, die gerealiseerd moesten worden door middel van woningdelen, flexwonen, afspraken met woningcorporaties, inzet van leegstaand vastgoed of nieuwbouw.

Niet behaald
Hoewel er geen precieze cijfers zijn over het aantal gecreëerde woonplekken, lijkt het erop dat de doelstelling niet is behaald. Blokhuis schat in dat er tot nu toe 6.000 tot 7.000 plekken zijn geregeld. Wel is de verwachting dat het beoogde aantal met vertraging alsnog wordt bereikt omdat gemeenten een deel van de middelen hebben doorgeschoven naar 2022.

Structureel
Voormalig wethouder in Nijmegen Bert Frings en oud-Tweede Kamerlid Leen van Dijke hebben zich het afgelopen jaar ingezet als 'boegbeeld' van het programma 'Een (t)huis, een toekomst'. In hun eindrapportage geven ze aan dat er dringend behoefte is aan 'toereikende en structurele financiering' van de zorg en ondersteuning voor dak- en thuisloze mensen. Dat is een oproep die de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) ook al meerdere malen heeft gedaan. In het nieuwe coalitieakkoord is dan ook structureel 65 miljoen euro extra opgenomen voor het thema. Volgens de VNG is er echter 150 miljoen nodig.

Woningmarkt
Boegbeelden Frings en Van Dijke zien dat de 'Blokhuis-gelden' goede resultaten hebben opgeleverd. Gemeenten zorgen bijvoorbeeld steeds vaker voor één- of tweepersoonskamers in plaats van slaapzalen als opvangplek. Toch is er meer nodig om dak- en thuisloosheid écht aan te pakken, constateren de boegbeelden. Want de extra middelen hebben niks kunnen veranderen aan de 'evidente imperfectie van de woningmarkt'. Daarom zou de overheid meer moeten doen om ervoor te zorgen dat er wordt gebouwd voor de doelgroep die er het meeste behoefte aan heeft, stellen Frings en Van Dijke.

Dwingender
De boegbeelden zien ook dat gemeenten soms 'niet erg gemotiveerd' zijn om woonplekken te realiseren. Daarnaast kan er een perverse prikkel zijn, omdat grondbeleid voor veel gemeenten een mogelijkheid is om extra inkomsten te genereren. De boegbeelden pleiten daarom voor 'strakkere en dwingendere landelijke sturing', met eventuele sancties voor gemeenten die hun verantwoordelijkheid ontlopen.