Negen gemeenten krijgen extra geld voor bijstand

Dit jaar krijgen 9 gemeenten extra geld voor bijstandsuitkeringen. Zij komen al drie jaar op rij bij lange na niet uit met het geld dat het ministerie van SZW hen voor bijstandsuitkeringen toekent. Vorig jaar kregen 37 gemeenten geld uit die zogeheten vangnetuitkering. Groningen kampt (gerekend in euro’s) met de grootste, structurele tekorten op het bijstandsbudget. Oldambt kijkt tegen een driejarig tekort aan van ruim 48 procent.

Strikte voorwaarden

De 9 gemeenten kunnen samen een bedrag tegemoet zien van 2,4 miljoen euro. Dat blijkt uit voorlopige gegevens van de Toetsingscommissie vangnet Participatiewet. Gemeenten komen onder strikte voorwaarden in aanmerking voor de vangnetuitkering. Zo moet er sprake zijn van een driejarig tekort op het bijstandsbudget van meer dan 7,5 procent. De vangnetuitkering wordt uit het macrobudget voor bijstandsuitkeringen betaald.

Aangescherpte regels

De bedragen die via de vangnetuitkering aan gemeenten worden uitgekeerd, dalen al jaren. Dat ligt mede aan aangescherpte regels om er een beroep op te kunnen doen. Zo gold er in 2018 nog een drempel van 5 procent; die is sinds 2019 opgetrokken naar 7,5 procent. In 2016 werd 138 miljoen euro via de vangnetuitkering uitgekeerd en een jaar later 108 miljoen. Vanaf 2018 duiken de vangnetuitkeringen verder onder de 100 miljoen euro. Zo ging het in 2018 om 42 miljoen euro en in 2019 om 14 miljoen euro.

Minder bijstandsuitkeringen

Het feit dat slechts 9 gemeenten over 2020 in aanmerking komen voor een extra uitkering, heeft te maken met het verwachte overschot van zo’n 316 miljoen euro op het macrobudget, stelt de Toetsingscommissie. Dat overschot is er omdat vorig jaar minder mensen een beroep op de bijstand hebben gedaan dan vooraf verwacht, zo stelde het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) recent. Een deel van het macrobudget wordt gereserveerd voor de vangnetuitkering. Van het macrobudget 2020 wordt de vangnetuitkering 2018 betaald. Daarmee resteert over 2020 een overschot van zo’n 275 miljoen euro.  

Zelf bijpassen

Gemeenten mogen overschotten op het bijstandsbudget zelf houden, maar moeten eventuele tekorten uit eigen budget bijpassen. Pas bij een tekort van meer dan 7,5 procent in het ‘aanvraagjaar’ en een tekort van meer dan 7,5 procent over de twee daaraan voorafgaande jaren, kan een beroep worden gedaan op die vangnetuitkering. Als het tekort tussen de 7,5 en 12,5 procent bedraagt, wordt het tekort sinds 2018 voor de helft door SZW bijgepast. Het resterende tekort moet door de gemeente zelf worden opgehoest. Bij tekorten boven de 12,5 procent wordt het tekort volledig vergoed via de vangnetuitkering.

Gros naar Groningen

Groningen kan mogelijk 1,6 miljoen euro van de totale 2,4 miljoen aan vangnetuitkering tegemoetzien, zo heeft Liasinfo berekend. Op het rijksbudget voor bijstandsuitkeringen kwam de gemeente vorig jaar 9,6 procent tekort. Het tekort over 2018, 2019 en 2020 tezamen komt uit op 27,2 procent. Oldambt heeft met een tekort van 48,5 procent over de afgelopen drie jaar het hoogste meerjarige tekort van de 9 gemeenten. Zij kan 3,5 ton vangnetuitkering verwachten, schat Liasinfo in. Hulst kijkt over 2020 tegen het grootste tekort van alle gemeenten aan (20,6 procent), terwijl de gemeente vorig jaar nog een overschot van 8,7 procent op het bijstandsbudget had. Daarom krijgt Hulst niets uit de vangnetuitkering.

Dat geldt ook voor Scherpenzeel, Beesel en Montfoort. Deze gemeenten kwamen vorig jaar weliswaar uit op een tekort van (ruim) boven de 7,5 procent, maar krijgen geen extra budget. Het meerjarig tekort komt niet boven die drempel van 7,5 procent uit.