Extra bijstandsbudget, maar rechtszaken gaan door

Na jarenlang procederen krijgt Den Haag 22 miljoen euro extra voor de bijstandsuitkeringen die de stad in 2015 en 2016 heeft verstrekt. De gemeente komt echter nog steeds niet uit met het bijstandsbudget dat zij van het rijk krijgt en blijft knokken voor extra budget en compensatie van de tekorten. Den Haag roept het kabinet op om met een structurele oplossing voor de financiering van de bijstand te komen. Ook andere gemeenten komen op dit zogeheten BUIG-budget structureel tekort.

Onbegrijpelijk

‘Gemeenten kunnen mensen alleen bestaanszekerheid geven als er voldoende financiële middelen zijn. Dat gemeenten daarvoor eerst moeten procederen is onbegrijpelijk’, aldus de Haagse wethouder Bert van Alphen (sociale zaken en werk, GroenLinks). Hij hoopt dat andere nadeelgemeenten zich, met de uitkomst over 2015 en 2016 voor Den Haag, gesterkt voelen om hun procedures voort te zetten of mogelijk nieuwe procedures te starten. Van Alphen roept het kabinet tevens op om ook voor de andere taken die gemeenten van het rijk moeten uitvoeren, met voldoende financiering te komen.

Kostendekkend

Ondanks de extra miljoenen voor 2015 en 2016 blijft Den Haag met een tekort van 14,1 miljoen euro zitten over die twee jaren. Over 2015 keek Den Haag tegen een tekort aan 14,9 miljoen euro en in 2016 ging het aanvankelijk om een tekort van 35,4 miljoen euro. Na compensatie via de vangnetregeling bleef er een tekort over van 21,2 miljoen over 2016. Het tekort over de jaren 2017 tot en met 2019 bedraagt ruim 95 miljoen euro. Wethouder Van Alphen stelt dat het rijk moet zorgen voor kostendekkende financiering bij taken die gemeenten van het rijk moeten uitvoeren. Het verstrekken van een bijstandsuitkering is een van die taken. Gemeenten moeten immers aan alle inwoners die daar recht op hebben een bijstandsuitkering geven. Als een gemeente dat meer geld kost, moet het rijk dat tekort volledig aanvullen, zo betoogde de gemeente in haar zaak tegen het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) bij de Centrale Raad van Beroep (CRvB).  

Compromis

Op aanwijzing van de CRvB – de hoogste bestuursrechter in dit soort geschillen – zijn Den Haag en het ministerie recent tot een compromis gekomen om de tekorten over 2015 en 2016 te verkleinen. Dat extra geld heeft de gemeente hard nodig, zo laat Den Haag weten, zeker gezien de tekorten op de Wmo en de jeugdzorg die ook door toedoen van het rijk zijn ontstaan. Den Haag vreest daarnaast dat tekorten gaan ontstaan na invoering van de Wet inburgering.

Verdeelmodel niet passend

Den Haag wilde ook een compromis met SZW sluiten over de jaren vanaf 2017, maar daarin wilde minister Wouter Koolmees van SZW niet meegaan, schrijft wethouder Van Alphen aan de Haagse gemeenteraad. ‘De minister is er namelijk van overtuigd dat met het sinds 2017 gebruikte verdeelmodel er voor gemeenten een passende BUIG financiering plaatsvindt. Het college blijft van mening dat dit niet het geval is en blijft dan ook bezwaar maken en in beroep gaan tegen de door de minister van SZW opgestelde besluiten aangaande de BUIG financiering van 2017 en verder.’ Den Haag voelt zich – gezien de uitkomst over 2015 en 2016 – ‘gesterkt om via een juridische procedure tot een voor de gemeente Den Haag acceptabele uitkomst te komen voor de BUIG financiering voor 2017 en verder.’

Bezwaar en beroep

De juridische procedures over de financiering van de bijstand vanaf 2017 waren aangehouden tot de uitspraak van de Centrale Raad van Beroep. Nu alleen een compromis voor 2015 en 2016 is bereikt, zet Den Haag de de procedures voort. Concreet betekent dit dat Den Haag voor het voorlopige BUIG-budget 2021 en de vangnetuitkering 2019 bezwaar bij SZW heeft aangetekend. Het wachten is nu op een besluit daarover van het ministerie. Voor de jaren 2017 tot en met 2020 had de gemeente beroep aangetekend bij de rechtbank van Den Haag. Deze beroepszaken worden nu hervat. 

Passende financiering

Naast juridische stappen, is Den Haag al geruime tijd in gesprek met het ministerie om tot een passende financiering voor de gemeente te komen. Tegelijkertijd voert Den Haag met het ministerie, samen met andere gemeenten en Divosa, het gesprek over de manier waarop SZW de bijstand van gemeenten moet financieren. Het model dat nu wordt gebruikt, leidt tot structurele tekorten voor Den Haag en andere gemeenten. 'Het kabinet heeft de verantwoordelijkheid om een robuust stelsel neer te zetten', aldus Van Alphen. 'Een adequate financiering is daarvoor een essentiële randvoorwaarde.' Als het kabinet met een goede structurele oplossing komt, krijgen de lange procedures die door Den Haag zijn gevoerd 'extra waarde', aldus de wethouder. 'In Nederland hebben mensen recht op een bijstandsuitkering als zij zelf niet in hun inkomen kunnen voorzien. Dit is bittere noodzaak. Gemeenten moeten daarvoor voldoende financiële middelen hebben.'