SZW schiet Leids plan bijverdienen met kamerverhuur af

Het plan van de gemeente Leiden om bijstandsgerechtigden te laten bijverdienen met studentenkamerverhuur, gaat niet door. Staatssecretaris Tamara van Ark (Sociale Zaken en Werkgelegenheid, VVD) meldt dat in haar beantwoording van Kamervragen vanuit de VVD-fractie. Het Leidse plan was in strijd met de Participatiewet.

‘Zien of ze in Den Haag reageren’

Door bijstandsgerechtigden toe te staan leegstaande kamers uit corporatiewoningen te verhuren en de inkomsten daaruit gedeeltelijk te houden, wilde de gemeente Leiden zowel bijstandsgerechtigden een steuntje in de rug geven als iets doen aan het studentenkamertekort in de universiteitsstad. Dat wilde het college doen door de verhuur aan te duiden als vrijwilligerswerk, en daarbij die laatste term wel heel breed te definiëren. ‘Ik dacht: laten we het gewoon doen’, zei verantwoordelijk wethouder Yvonne van Delft (werk en inkomen, GroenLinks) daar eind april over in het Leidsch Dagblad. ‘Dan zien we vanzelf wel of ze in Den Haag reageren.’

Slapende honden

Daarmee lijkt de wethouder slapende honden te hebben wakkergemaakt. Nadat Kamerleden Chantal Nijkerken-de Haan, Daniel Koerhuis en Helma Lodders vragen over de kwestie stelden aan staatssecretaris Van Ark, keerde wethouder Van Delft blijkbaar op haar schreden terug. De gemeente zocht volgens de staatssecretaris contact met het ministerie, waarop het besloot de pilot niet door te laten gaan. In beantwoording van de Kamervragen legt Van Ark uit dat vrijlating – toestaan dat bijstandsgerechtigden wat bijverdienen – wettelijk niet is toegestaan bij inkomsten uit onderverhuur.

Bevriezing BUIG-budget

Als de gemeente Leiden was doorgegaan met de plannen, had de staatssecretaris dan ook ingegrepen, laat zij de Tweede Kamer weten. Uitvoering van het Leidse plan zou volgens Van Ark hebben geleid tot ‘een ernstige tekortkoming in de rechtmatige uitvoering van de wet.’ In zulke gevallen kan de staatssecretaris overgaan tot het bevriezen van het BUIG-budget, waaruit onder meer de bijstandsuitkeringen worden betaald. ‘Indien de pilot wel was doorgegaan had ik, via de geëigende interbestuurlijke procedure, de stappen gezet om voornoemde maatregelen te treffen.’

Weigering vangnetuitkering

Jurist en Participatiewetspecialist Hans Nacinovic concludeert ook dat het Leidse plan volgens de wet niet mogelijk was geweest. ‘Vrijlating in de Participatiewet is strikt geregeld. In de passage over vrijlating staat duidelijk dat inkomsten uit onderhuur daar niet onder vallen. Een gemeente die zich daar niet aan houdt, riskeert een aanwijzing van de staatssecretaris waarbij de bijstandsbudgetten bevroren kunnen worden, en riskeert ook dat een beroep op de vangnetuitkering wordt geweigerd door de toetsingscommissie. ‘Ik weet niet of ik dat zou aandurven’, zegt Nacinovic, die geregeld gemeenten bijstaat.

Bijzondere bijstand

Een regeling zoals die in het Leidse voorstel heet in juristenjargon ‘buitenwettelijk begunstigend’, legt Nacinovic uit. ‘Dat kom je in de bijzondere bijstand veel tegen. Anders zou er voor gemeenten veel minder ruimte zijn om passende voorzieningen toe te passen in individuele gevallen. Daar hoor je de staatssecretaris eigenlijk nooit over, maar dan gaat het ook om individuele regelingen. Als het zou gaan om categorale regelingen is het een ander verhaal.’

College betreurt uitkomst

Het Leidse college bevestigt dat de pilot is ingetrokken en heeft hierover ook inmiddels per brief de raad geïnformeerd. Het college beaamt dat staatssecretaris Van Ark dreigde Leiden een aanwijzing te geven als de pilot doorging, en zegt de uitkomst te betreuren. Het stadsbestuur gaat nu op zoek naar andere mogelijkheden en oplossingen om iets te doen aan het studentenkamertekort.