'Verkies een duurzaam jeugdstelsel boven kortetermijnoplossingen'

Jeugdzorg gaat op de schop, zo kondigde staatssecretaris Van Ooijen onlangs aan. Niet alleen wil het rijk weer een grotere rol spelen in de inrichting van het jeugdstelsel, ook inhoudelijk wordt er al voorgesorteerd op het maken van andere keuzes. Maar die keuzes getuigen van een kortetermijnvisie waar we juist van af moeten. Jeugdzorg heeft zich ook al kritisch uitgelaten over de plannen.

Hoewel ik een groot voorstander ben van een focus op effectief bewezen interventies, zie ik in de praktijk dat dit voor overheden vaak moeilijk uitvoerbaar is. Bovendien betekent een bewezen effectieve interventie nog niet dat het ook bijdraagt aan de lokale uitdagingen van jeugd en gezinnen. Veel beter zou het zijn als de staatssecretaris samen met gemeenten, jeugd en gezinnen zelf gaat bepalen welke uitdagingen er zijn en wanneer we dan vinden dat we gezamenlijk succesvol zijn. Oftewel: welke doelen hebben we en welke outcomes willen we bereiken? De jeugdhulp wordt pas effectief door continue te leren en met elkaar te zorgen voor een effectief stelsel.

Dan de zware jeugdhulp. Door meer in te zetten op zware jeugdhulp en tegelijkertijd de ruimte voor preventie te vernauwen, blijf je in een negatieve spiraal. Minder geld voor preventieve en meer voor reactieve inzet, zorgt ervoor dat meer problemen de kans krijgen om te escaleren waardoor er later nog meer reactieve inzet nodig is en dus weer minder preventief budget is. De overheid zit midden in deze cyclus en maakt dit zo alleen maar erger.

Het zou goed zijn als er een langetermijnvisie ontwikkeld wordt, waarbij preventie en lichte jeugdhulp in de eigen leefomgeving centraal staat. Daarmee geven we jeugd en gezin de kans om de basis op orde te krijgen. Pas dan kunnen we op termijn de resultaten in de jeugdhulp gaan verbeteren.

De huidige budgetten voor jeugdhulp zijn ontoereikend, dat is inmiddels een breed gedragen conclusie. Er is dus niet alleen inhoudelijk ingrijpen nodig, maar er moet ook meer financiële ruimte worden vrijgemaakt. Kijk daarbij dan ook eens over de schutting. Bij jeugd die ondersteuning krijgt vanuit de jeugdhulp speelt vaak veel meer. In het gezin, maar ook op school en op straat. Beleid op deze doelgroep kan alleen effectief zijn als we kunnen zorgen voor integrale ondersteuning die niet gebonden is aan een leefomgeving of beleidsafdeling. Denk vooral eens vanuit het perspectief van een kind of het gezin.

Ik zou de staatssecretaris willen uitdagen om het beleid niet op het ministerie in Den Haag te bedenken, maar met experts in de wijk en vooral met ervaringsdeskundigen. Dan ben ik ervan overtuigd dat hij zal inzien dat er veel betere keuzes te maken zijn die misschien niet morgen al tot kostenreductie zullen leiden, maar die over tien jaar wel tot betere resultaten voor de samenleving en zelfs tot meer kosteneffectiviteit kunnen leiden.

Björn Vennema, directeur Social Finance NL