‘Kabinet regisseert cao-overleg’

Volgens de bonden coördineert Binnenlandse Zaken achter de schermen de cao-onderhandelingen, niet alleen voor de gemeenten, maar ook voor de provincies en waterschappen.

De onderhandelingen over een nieuwe cao voor gemeenteambtenaren zijn vorige week vastgelopen op de loonparagraaf. Het College voor Arbeidszaken (CvA), dat namens de 441 gemeenten de onderhandelingen voert, wil het salaris van de 190.000 ambtenaren twee jaar lang bevriezen. De bonden willen een salarisstijging van minimaal 1,5 procent. De eenmalige uitkering van één procent van het salaris die de werkgevers bieden, is dermate ‘schamel’ dat de vakbonden het eindbod hebben afgewezen.

De loonparagraaf van de gemeentelijke werkgevers is de kortste paragraaf van het cao-eindbod aan de vakbonden. Hij bestaat uit welgeteld één zin: ‘In december 2009 ontvangen medewerkers een eenmalige uitkering van 1 procent van het jaarsalaris.’ Een structurele verhoging van 1,5 procent, de eis van de vakbonden, is volgens de werkgevers- onderhandelaar Hans Schirmbeck ‘buitengenwoon onverantwoord.’

Hij wijst erop dat gemeenten minder geld van het rijk krijgen, terwijl ook de eigen inkomsten afnemen. Tegelijkertijd stijgen de lasten, omdat gemeenten meer kwijt zijn aan bijstandsuitkeringen. ‘De nieuwe colleges die begin volgend jaar aantreden, moeten 10 tot 15 procent bezuinigen en in de ergste gevallen zelfs 20 procent’, stelt het CvA.

Kortingen

Dat het gemeentefonds voorlopig niet meer groeit, was al bekend. De gemeentelijke werkgevers houden daarnaast ernstig rekening met aanvullende kortingen op het gemeentefonds en op specifieke uitkeringen waarmee gemeenten hun maatschappelijke taken moeten uitvoeren. ‘Een structurele loonsverhoging trekt een te zware wissel op de positie van gemeenten,’ aldus de werkgeversonderhandelaars.

Schirmbeck: ‘Wij kiezen als werkgevers voor de lange termijn: behoud van werkgelegenheid. Wij willen niet voor onze rekening nemen dat er straks gedwongen ontslagen vallen omdat de lasten voor gemeenten te ver oplopen.’ De bonden proberen de komende week bij de grote gemeenten verhaal te halen. Ze willen onder andebouwsecre checken of het bevriezen van de lonen zijn oorsprong vindt in het niet geven van de ruimte daarvoor door het kabinet.

‘Wij hebben aanwijzingen dat de lokale werkgevers hun onderhandelaars met de opdracht ‘nul procent’ het cao-overleg in hebben gestuurd’, zegt vakbondsonderhandelaar Ruud Kuin. regie Of het nu gaat om de caoonderhandelingen voor de provincieambtenaren, die van de waterschappen of van de gemeenten, overal houden de werkgevers vast aan de nullijn. De medewerkers moeten het in alle drie de lagen de komende twee jaar doen met een eind 2009 verstrekte eenmalige uitkering.

Volgens Kuin schuilt achter dit bod een centrale coördinatie door het kabinet. Dat Den Haag de regie over de nieuw af te sluiten cao’s voert en niet de verantwoordelijke decentrale overheden zelf, zou naar zijn informatie terug te voeren zijn op eerder dit jaar gemaakte afspraken in het Sociaal Akkoord. ‘Minister Bos heeft toen verklaard dat de collectieve sector op het gebied van de loonontwikkeling de marktsector zou volgen en dat, in aanvulling daarop, lonen en uitkeringen aan elkaar gekoppeld zouden blijven.

 Het kabinet rekende erop dat die ontwikkeling ‘nul’ zou zijn, maar dat is-ie niet,’ zegt Kuin. ‘Vooral door de koppeling lonen/ uitkeringen dreigt voor Bos nu een tekort van 3,2 miljard euro. Dat verklaart het belang van het kabinet de lonen voor gemeente- en provincieambtenaren te bevriezen.’ Binnenlandse Zaken laat weten dat minister Ter Horst geen andere rol speelt dan die in het VSO-overleg – het Verbond Sector Werkgevers Overheid. Daar is en wordt volgens woordvoerder Vincent van Steen gesproken over de inzet in de diverse cao-overleggen. Uitgangspunt is een verantwoorde loonontwikkeling.

‘BZK speelt in dat overleg een eigen rol, met Ter Horst als coördinerend minister.’ Schirmbeck zegt niet te weten van een Haagse regievoering. Gemeenten nemen volgens hem hun eigen verantwoordelijkheid. ‘Maar we hebben natuurlijk wel last van het kabinetsbeleid, in de zin dat er boven de gemeenten donkere wolken hangen’, zegt hij. Afwi jzen De bonden vermoeden dat er verschil zit tussen wat de individuele gemeenten willen bieden en wat er aan de centrale onderhandelingstafel is geboden.

‘In de gemeentebegrotingen die we tot nu toe hebben gezien, is een loonstijging ingeboekt van twee procent. De komende weken gaan wij op zoek naar het licht dat daar tussen zit. Dat doen we door met lokale bestuurders te praten en door bij begrotingsbehandelingen in november moties aangenomen te krijgen die ruimte bieden voor loonstijging.’

De actieve leden van de vakbonden hebben deze week besloten om, in navolging van hun onderhandelaars, het eindbod van de gemeentelijke werkgevers af te wijzen. Kuin wil namens de grootste ambtenarenvakbond Abvakabo FNV, niet vooruitlopen op verdere vervolgstappen. Wel is volgens hem de kans groot dat er een link wordt gelegd met de aow-discussie.

‘De gemeenten hebben lak aan het Sociaal Akkoord dat uitgaat van koopkrachtbehoud. Ze bieden een eenmalige uitkering, maar dat voordeel is volgend jaar weg. Op het andere front hebben de werkgevers zich tegelijkertijd niet ingespannen om tot een gezamenlijk AOW-advies te komen. Zij komen dus ook het Sociaal Akkoord niet na. Dan hoeven de bonden zich eveneens niet meer gehouden te voelen aan dat akkoord. Het zou kunnen betekenen dat we de gematigde looneis laten varen. Of dat financieel gezien in deze tijden wel zo wenselijk is, is een tweede’, aldus de vakbondsman. Werkgevers en bonden waren elkaar wel genaderd op het gebied van werkzekerheid, loopbaanbeleid en levensfasebeleid.

‘Het ging goed, zolang er niet over geld werd gesproken’, zegt Kuin. ‘Echt jammer’, zegt Schirmbeck. ‘Er liggen prachtige afspraken. Behalve over de lonen en de duur van de cao, waren we er op vrijwel alle onderdelen uit.’

Verantwoording

Aan de cao-enquête van Binnenlands Bestuur onder ambtenaren en bestuurders werkten 4251 mensen mee. Van alle respondenten is 98 procent ambtenaar en twee procent bestuurder. Ruim tachtig procent van alle respondenten werkt als gemeenteambtenaar.