Eindejaarsoverpeinzingen

Soms voel ik me verwant met voetbalcoaches. Iedereen heeft een mening over voetbal. Iedereen heeft een mening over jeugdbescherming.

De afgelopen weken overkwam het me weer met de vloedgolf aan publiciteit over de alleen rauw voedsel etende Tom. In verband met de privacy en het feit dat Tom heeft aangegeven geen behoefte meer te hebben aan alle media-aandacht stelt Bureau Jeugdzorg zich publicitair terughoudend op in deze zaak. Het belang van het kind staat altijd voorop en dat maakt het meestal ongewenst om inhoudelijk op individuele zaken in te gaan.

Die professioneel noodzakelijke zelfbeheersing om niet te reageren op de vele meningen over individuele zaken, terwijl men niet op de hoogte is van alle relevante feiten en overwegingen, is soms best lastig op te brengen. Beelden van stuurlui aan de wal dringen zich dan aan mij op. Toch is de massale belangstelling voor jeugdbeschermingzaken in principe iets om van harte toe te juichen. Zeker als die betrokkenheid verder gaat dan alleen maar het uiten van opvattingen en ook leidt tot daadwerkelijk mede verantwoordelijkheid nemen. Zouden we immers niet allemaal een beetje jeugdbeschermer moeten willen zijn?

Voor al diegenen die overwegen om de daad op een stormachtige zee bij hun vanaf de windstille wal geroepen woorden te voegen hierbij voor onder de kerstboom zo maar wat vragen om eens rustig bij stil te staan. Vragen waarmee jeugdbeschermers dag in dag uit mee worden geconfronteerd, nadat ze er zoals te doen gebruikelijk alles aan hebben gedaan om door middel van het aanboren van eigen kracht, het organiseren van samen redzaamheid via inzet van het sociale netwerk en het motiveren tot vrijwillig accepteren van hulp, moeten constateren dat nog steeds sprake is van schending van de rechten van het kind en van een onveilige opvoedsituatie. Ja geachte lezer u leest het goed, net zoals jeugdbeschermers werken op basis van het uitgangspunt dat ouders in principe het beste willen voor hun kind, mag u er van uitgaan dat jeugdbeschermers er alles aan doen om zogenaamde “verderstrekkende” dwangmaatregelen te voorkomen. Niemand vraagt voor zijn lol een ondertoezichtstelling, laat staan een uithuisplaatsing aan.

Wat te doen bijvoorbeeld wanneer ouders hun dochters die op school hebben verteld dat ze jarenlang zijn misbruikt door hun oudere broers tegen de afspraken in mee terug zijn genomen naar hun land van oorsprong? Terwijl de meisjes hun verklaring inmiddels (onder druk?) hebben ingetrokken en de ouders aangeven dat ze niet meer terugkomen en daar gewoon weer naar school gaan? Wat te doen met het meisje dat structureel geslagen wordt door haar vader omdat ze zich te westers kleed en gedraagt? Terwijl je weet dat uithuis plaatsen betekent dat ze alle banden met haar familie verliest. Wat te doen met de zigeunermeisje die vanaf jonge leeftijd van school worden gehouden en na een zo min mogelijk ontwortelende vrijwillige plaatsing in een netwerkpleeggezin alsnog ontvoerd worden naar Oost Europa waar ze zeer waarschijnlijk op minderjarige leeftijd worden uitgehuwelijkt? Wat te doen als kinderen uiteindelijk niet in staat worden gesteld om goed onderwijs te volgen thuis of op school en ze niet de ruimte krijgen om in vrijheid een eigen identiteit te ontwikkelen terwijl het verder wel goed met ze gaat en er op zich een liefdevolle relatie is met de ouders? Wat te doen wanneer in een vechtscheiding de ene ouder blijft weigeren om mee te werken aan een normale omgangsregeling met de andere ouder terwijl het kind zich bij die ene ouder verder op zich goed ontwikkelt?

Zet je dan in op een gedwongen uithuisplaatsing in de hoop dat de aankondiging ervan of de van de kinderrechter daadwerkelijk verkregen machtiging alsnog tot meewerken leidt? En wanneer dat niet gebeurt ben je dan consequent en voer je de uithuisplaatsing ook daadwerkelijk uit? Bij voorkeur natuurlijk in een netwerkpleeggezin, maar als dat niet anders kan in een regulier pleeggezin, in een gezinshuis, op een begeleid wonen plek of desnoods op een residentiële plek? In de wetenschap dat uithuisplaatsing, hoe onveilig de situatie thuis ook is, eveneens traumatiserend is zeker voor oudere kinderen?  Het zijn de duivelse dilemma’s waar jeugdbeschermers dag in dag uit voor staan en waarbij ze vaak moeten kiezen tussen twee kwaden. Altijd met maximale inzet van creativiteit en maatwerk, zoals met betrekking tot het uit huisplaatsen van een door vechtscheiding geteisterde jongen naar het gezin van zijn beste vriend. Of het voorzien in onderwijs van thuiszittende of thuisgehouden kinderen via de wereldschool. Of het zoeken naar meer moderne familieleden die een brug kunnen slaan tussen de traditionele en westerse cultuur. Of het bijstaan van de jongeren in het schipperen tussen de eisen vanuit hun familie en hun eigen behoefte aan ontwikkeling van een daarvan afwijkende identiteit die er tenminste toe leidt dat kindermishandeling stopt.

Onze jeugd beschermen tegen onveilige opvoed- en opgroeisituaties is een zaak van ons allemaal. Dat kan niemand in zijn eentje. Dat vergt samenwerking tussen ouders, kinderen, familie, netwerk en professionals. Het vergt ook het omgaan met duivelse dilemma’s en durven kiezen uit de minste van twee kwaden. Een ieder die daartoe bereid is, is van harte welkom om van de wal in het schip van de jeugdbescherming te springen, zodat ook kwetsbare kinderen kapitein van hun eigen toekomst kunnen worden. Voor wie het na het lezen van deze column toch te lastig vindt om mee te varen: steun dan in ieder geval de jeugdbeschermers die de tocht op de stormachtige zee wel durven mee te maken. Bijvoorbeeld door op Katherine Diaz te stemmen in verkiezing beste jonge ambtenaar van het jaar 2013 op www.futur.nl