Op eigen tempo aan het werk dankzij de basisbaan

De gemeente Groningen doet ervaring op met de basisbaan: een op maat gemaakte baan voor mensen die het op de gewone arbeidsmarkt niet redden. Geen ‘tegenprestatie’ met behoud van uitkering, maar een echte baan met echt loon. Het lijkt te werken, hoewel de gemeente nog wel worstelt met de financiering van de basisbanen.

Rockgitarist
Hans Stam (49 jaar oud) zou met zijn lange haar, baard en AC/DC-shirt door kunnen gaan voor een rockgitarist – ware het niet dat hij een enorme bos rammelende sleutels aan zijn broek heeft hangen, die de inhoud van zijn werk verraadt. Een deel van zijn werk althans, want Hans is naast beheerder van het Groningse sportpark Het Noorden in de praktijk ook klusjesman, bewaker, barman, trainer, en, naar eigen zeggen, een soort jongerenwerker.

Afstand
Stam is een van de vijfentwintig deelnemers aan een proef met ‘basisbanen’: maatschappelijk waardevolle banen tegen minimumloon, op maat gemaakt door de gemeente voor mensen die al lang in een bijstandsuitkering vastzitten. De basisbaan is bedoeld voor mensen die op de ‘gewone’ arbeidsmarkt om een of andere reden niet aan een baan komen. Mensen die, in gemeentejargon, een grote afstand tot de arbeidsmarkt hebben, en daardoor steeds verder de samenleving af komen te staan. Voor de gemeente Groningen is het welzijnseffect van de basisbaan een van de belangrijkste doelen van het experiment. Werkloos zijn is immers slecht voor de mentale en fysieke gezondheid.

Nieuw paar enkels
Hans Stam heeft, voordat hij aan de basisbaan begon, weliswaar allerlei baantjes gehad, maar vanwege aanhoudende artrose in zijn enkel lukte het hem nooit om lang aan de slag te blijven. Het begon op zijn 27e al, en de laatste jaren heeft hij er continu last van. ‘Ik sta op met pijn, en ga met pijn naar bed’, vat Stam samen. De pijn frustreert hem, want hij houdt niet van stilzitten. ‘Ik zou het liefste hebben dat ze mijn enkels er vanaf konden zagen en me een nieuw paar konden geven.’

Eigen tempo
Stam, die gediplomeerd kok is, werkte onder andere als portier, in de bouw, achter de bar, en als organisator van concerten en festivals. Maar steeds speelde de pijn in zijn enkels weer op. ‘Elke keer werk je twee weken, drie weken, en dan heb je weer last van je enkels. Ik geloof dat ik bij elkaar wel vijf jaar in de WW heb gezeten.’ Daarom vindt Stam zichzelf niet geschikt om te werken voor een reguliere werkgever. ‘Ik hou van bezig zijn. Maar bij een werkgever in dienst, dat kan gewoon niet vanwege mijn enkels. Bij een werkgever moet je elke dag dit, elke dag dat, elke dag zus, elke dag zo. En dat kan ik niet, ik moet alles op mijn eigen tempo doen.’

Big smile
Daarom is deze baan, die is samengesteld op basis van Stams kwaliteiten en aangepast aan zijn tempo, ideaal voor hem. De meeste waardering haalt hij uit zijn werk wanneer hij iedereen op het voetbalveld met een ‘big smile’ ziet rondlopen. ‘Als ze niet met zo’n big smile rondlopen, dan roep ik ze bij me en dan vraag ik: wat is er loos? En dan krijg ik nogal eens het een en het ander te horen. Je bent hier gewoon een soort jongerenwerker.’ 

Gezondheid
De gemeente Groningen bracht onlangs tussentijdse resultaten van de basisbaan-pilot naar buiten. Daaruit blijkt dat de basisbaan zowel het welzijn als het inkomen verbetert. De deelnemers, waarvan het grootste deel al langer dan vijf jaar een bijstandsuitkering had, geven onder andere aan dat ze nu minder stress ervaren en meer aandacht hebben voor hun gezondheid. Ze zijn vooral blij met de waardering en de sociale contacten die het werk ze oplevert. 'We weten al lang vanuit onderzoek dat werk goed is voor de gezondheid’, zegt wethouder Carine Bloemhoff (werk & participatie, PvdA). ‘Het biedt structuur en draagt bij aan sociale contacten. Dat ervaren deze werknemers gelukkig ook.'

Besparing
De gemeente is blij dat de basisbanen positief uitpakken voor de deelnemers en voor de leefbaarheid van de buurten. De financiering van de banen is echter nog een knelpunt. Tot nu toe kostte een basisbaan de gemeente gemiddeld zo’n 34.500 euro. Daar staat een besparing op een bijstandsuitkering van 14.000 tegenover, maar die besparing valt binnen een jaar weg omdat het budget voor bijstandsuitkeringen elk jaar wordt aangepast op basis van het aantal inwoners per gemeente dat gebruik maakt van de bijstand.

Winstgevend
Door middel van een maatschappelijke kosten-batenanalyse heeft de gemeente aangetoond dat de basisbanen het geld waard zijn. Tegenover de investering van de gemeente staan opbrengsten zoals het toegenomen inkomen van de medewerker, extra belastinginkomsten, lagere zorgkosten en verbeterde leefbaarheid van de wijk. De basisbaan is op die manier, vanuit maatschappelijk oogpunt bezien, winstgevend. ‘Dus het kan uit', vat Bloemhoff samen. 'Alleen liggen de kosten bij de gemeente terwijl de winst vooral ligt bij de deelnemers, het rijk en de zorgverzekeraars.'

Lees het volledige artikel over de Groningse basisbaan in Binnenlands Bestuur nummer 5.