Gemeenten schrappen inkomenstoets jeugdhulp

Diverse gemeenten zijn per direct gestopt met een inkomenstoets bij pgb-aanvragen voor jeugdhulp. Aanleiding is de uitspraak van de Centrale Raad van Beroep (CRvB) die recent een streep zette door het kunnen laten meewegen van de financiële draagkracht. Diezelfde Raad had twee jaar eerder gesteld dat dit wel mocht.

Olievlek

Althans, daar gingen veel gemeenten vanuit. Sinds de uitspraak van de CRvB uit 2019 zijn veel gemeenten overgegaan tot een inkomenstoets bij een pgb-aanvraag voor jeugdhulp, weet Renske Imkamp, advocaat-partner bij Van der Woude de Graaf advocaten. ‘Gemeenten in Zuid-Holland-Zuid zijn er als eerste mee gestart en daarna is het als een olievlek over het land verspreid. Uit de uitspraak van de CRvB bleek dat het mocht. Het heeft er alle schijn van dat de CRvB hier nu op is teruggekomen.’

 

Financiële druk

In juli 2019 stelde de Centrale Raad van Beroep in een zaak tegen de gemeente Zwijndrecht dat de gemeente geen informeel persoonsgebonden budget (pgb) hoefde toe te kennen. De eigen mogelijkheden en het probleemoplossend vermogen van de ouders zijn ‘toereikend om zelf de aangevraagde hulp en ondersteuning te kunnen bieden’. Van de moeder kan worden verwacht dat ze de hulp biedt die ze aan haar kind geeft. ‘Haar enkele stelling dat zij moe is en dat zij financiële druk ervaart is hiervoor onvoldoende. Er is dan ook niet naar voren gekomen dat er geen eigen mogelijkheden zijn’, aldus de CRvB in zijn uitspraak van juli 2019.

 

Staand beleid

Voor negen van de tien gemeenten in Zuid-Holland-Zuid werd die inkomenstoets bij aanvragen voor een informeel pgb op basis van die uitspraak ‘staand beleid’, vertelt wethouder Steven van Die (sociaal domein) van Hendrik-Ido-Ambacht namens de jeugdhulpregio. Dordrecht kent geen inkomenstoets. Na de op 10 juni gepubliceerde uitspraak is Hendrik-Ido-Ambacht onmiddellijk gestopt met de inkomenstoets bij aanvragen voor een informeel pgb, vooruitlopend op de formele aanpassing van de gemeentelijke regels. Donderdagmiddag heeft Van Die de andere wethouders voorgesteld datzelfde te doen. ‘Het is echter aan de afzonderlijke colleges.’ De inkomenstoets is opgenomen in de zogeheten Nadere Regels die bij de verordening jeugd horen en die door de afzonderlijke colleges zijn vastgesteld.

 

Geen ruimte

In die uitspraak van 10 juni, in een zaak tegen eveneens de gemeente Zwijndrecht, stelt de CRvB dat de ‘in de Jeugdwet bedoelde maatstaven eigen mogelijkheden en probleemoplossend vermogen van de ouder(s) geen ruimte bieden voor een beoordeling van de financiële draagkracht van een gezin om zelf jeugdhulp te kunnen verlenen.’ Gemeenten mogen kortom bij de beoordeling van een pgb-aanvraag het inkomen niet meewegen.

 

Verkeerd gelezen

Persrechter Willem-Jan van Brussel van de CRvB snapt de verwarring bij gemeenten, maar gemeenten ‘hebben de uitspraak van 2019 verkeerd gelezen’. De CRvB is niet op zijn schreden teruggekeerd. De Raad gaat in zijn recente uitspraak ook in op die van twee jaar geleden. ‘De Raad heeft nu nadere invulling gegeven aan die uitspraak van juli 2019’, aldus Van Brussel.

 

Financiële draagkrachtmeting onmogelijk

De CRvB stelt nu dat de rechtsoverweging onder 4.5 uit 2019 ‘niet is niet bedoeld om een financiële draagkrachtmeting mogelijk te maken’. In overweging ‘4.5’ schrijft de Raad in 2019 onder meer: ‘Er is dan ook niet naar voren gekomen dat er geen eigen mogelijkheden zijn.’ Het oordeel dat een ‘dergelijke interpretatie (financiële draagkrachtmeting, red) wel mogelijk is, gaat de rechtsvormende taak van de rechter te buiten’, aldus de Raad. Het standpunt van de gemeente Zwijndrecht – dat juist die passages van de CRvB uit 2019 aangreep om door te gaan met de inkomenstoets bij aanvragen voor een informeel pgb – is door de Raad verworpen in zijn recente uitspraak.

 

Opnieuw beoordelen

Wethouder Van Die wil niet inhoudelijk ingaan op de vraag wat hij van de recente argumentatie van de rechter vindt. ‘Het is niet aan mij om een oordeel te hebben over een rechterlijke uitspraak. We volgen de uitspraak.’ Sinds 2018 zijn er in de regio 28 aanvragen voor een informeel pgb binnengekomen. Daarvan zijn er tien afgewezen, mogelijk ook om andere redenen dan financiële draagkracht van de ouders. Van Die heeft donderdagmiddag de betrokken wethouders voorgesteld die tien afwijzingen opnieuw te beoordelen. De eventuele financiële gevolgen kan de wethouder niet overzien, ook al gaat het om geringe aantallen.   

 

Niet langer houdbaar

Ook Breda is per direct gestopt met het meewegen van de financiële draagkracht. ‘Door de uitspraak van de Centrale Raad van Beroep is artikel 3.7 van de Verordening Jeugdhulp gemeente Breda 2020 niet langer houdbaar. Het is niet meer mogelijk om de financiële situatie van een gezin te betrekken bij het beoordelen van de eigen kracht bij het beschikken van een persoonsgebonden budget’, schrijft het college aan de raad. De verordening moet worden aangepast, maar vooruitlopend daarop wordt niet meer naar het inkomen gekeken. De ouders die eerder een afwijzing kregen, op basis van voldoende financiële draagkracht, worden door de gemeente ‘proactief’ benaderd zodat zij een nieuwe aanvraag kunnen indienen.