Gemeenten en zorgverzekeraars: botsende belangen?

Nauwere banden tussen gemeenten en zorgverzekeraars moet versplintering in het sociaal domein tegengaan. Maar leidt die samenwerking niet tot botsende belangen? En hoe voorkom je dat de gemeenteraad te veel op afstand komt te staan?

Bij pleidooien voor een ‘stelselwijziging’ of ‘een fundamentele herziening van het stelsel’ zullen doorgewinterde professionals in het sociaal domein hun schouders ophalen. Wéér een vergezicht waar lokale uitvoeringspraktijken geen chocola van kunnen maken. Wellicht hebben de samenstellers van Met de stroom mee: Naar een duurzaam en adaptief stelsel van zorg en ondersteuning rekening gehouden met deze stemming. Dit rapport van de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS) opent namelijk met de waarschuwing dat werken aan grote, allesomvattende transities ‘verkeerde energie kan opslurpen’. ‘We komen dan ook zeer zeker niet met een tekentafeladvies waarin we een geheel nieuw stelsel ontwerpen’, schrijft RVS-voorzitter Jet Bussemaker enigszins geruststellend.

Geen grote herstructurering van het stelsel dus, maar wat dan wel? Een belangrijke overgang is die van fragmentatie en concurrentie naar samenwerking en vereenvoudiging. Om versplintering tegen te gaan pleit de RVS voor een wettelijk gedeelde zorgplicht voor gemeenten en zorgverzekeraars. Zij moeten intensiever samenwerken zodat het medische domein en het sociaal domein sterker met elkaar verbonden zijn. Denk aan de koppeling van het sociaal domein en de eerstelijnszorg. In de uitwerking van de gedeelde zorgplicht moeten onder andere de geestelijke gezondheidszorg (ggz) en de (medisch-specialistische) acute zorg een centrale plek krijgen. Dat vergt ook een andere manier van inkopen. Concreet betekent dat: een gedeeld inkoopkader per regio. Deze aanpassing moet ertoe leiden dat er op regionaal niveau inkoopafspraken worden gemaakt. Onderlinge samenwerking tussen gemeenten en zorgverzekeraars is dan niet meer vrijblijvend, maar kent een verplichtend karakter.

Botsen

Gezien het veronderstelde gemeenschappelijke belang – namelijk: goede, betaalbare en toegankelijke zorg bieden – lijkt dit een voor de hand liggende samenwerking. Maar wat als de belangen van zorgverzekeraars en gemeenten botsen? Verzekeringsgroep ASR is beursgenoteerd en voor meer dan 50 procent in handen van commerciële partijen. De Rabobank is voor bijna een derde eigenaar van Achmea, het grootste verzekeringsconcern voor zorgverzekeringen in Nederland (2022). Weliswaar zijn de meeste zorgverzekeraars organisaties zonder winstoogmerk, maar dat betekent niet dat zij geen winst kunnen maken.

Een begrijpelijke zorg, vindt Bas Leerink. Hij is sinds 2015 raadslid bij de RVS. Als bestuurder, toezichthouder en consultant heeft hij veel ervaring in de zorg. Leerink krijgt deze vraag vaak van gemeenten, maar verwacht geen problemen.

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 12 van deze week. (inlog)