Verwarring over vroegsignaleren door gerechtsdeurwaarders

De Nederlandse Vereniging voor Volkskrediet (NVVK) heeft kritisch gereageerd op een in de Tweede Kamer aangenomen motie over het invoeren van een zorgplicht voor gerechtsdeurwaarders. Op initiatief van het CDA ging de kamer dinsdag 20 juni akkoord met het vormgeven van een pilot waarin de deurwaarder een rol gaat spelen bij vroegsignalering van schuldenproblematiek, een wettelijke taak voor gemeenten. Volgens de NVVK gaat het om een spraakverwarring en kan van vroegsignalering geen sprake zijn.

Schuldhulpverlening

De gemeente is verantwoordelijk voor de schuldhulpverlening, maar heeft ook een belangrijke taak bij het (vroeg) signaleren van schuldenproblematiek. Sinds 2021 is daarnaast de wetswijzing op de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs) van kracht. Daarmee zijn gemeenten nu ook wettelijk verplicht om actief te handelen op basis van signalen door zorgverzekeraars, energiebedrijven, woningverhuurders en drinkwaterbedrijven.

CDA motie

Naar aanleiding van de initiatiefnota ‘Sneller uit de schulden’ diende het CDA een motie in over de ‘gerechtsdeurwaarder 2.0’. Volgens Kamerlid Hilde Palland is het belangrijk om nog meer te doen aan vroegsignalering, en de gerechtsdeurwaarder zou daarin een belangrijke rol kunnen gaan spelen. Belangrijk daarbij is volgens het CDA de invoering van een sociaal tarief. Deurwaarders krijgen nu betaald voor het overhandigen van een dagvaarding, beslaglegging of executieveiling, maar niet voor handelingen die erger voorkomen.

Nieuwe rol voor deurwaarders

‘Als we gerechtsdeurwaarders een andere rol geven kunnen zij het verder oplopen van schulden voorkomen en zorgen voor minder menselijk leed, juridisch gedoe en rechtszaken met vaak hoge kosten tot gevolg’, aldus Palland. De deurwaarder zou veel meer een coördinerende rol moeten krijgen en focussen op preventie. De motie werd aangenomen, en minister Franc Weerwind gaf aan graag een pilotonderzoek uit te voeren.

Allang gepasseerd

De NVVK is minder enthousiast. ‘We hebben onze reserves bij deze denklijn. Wanneer een deurwaarder betrokken is, is het stadium van ‘vroegsignalering’ allang gepasseerd. Vroegsignalering gebeurt wat ons betreft door de primaire schuldeisers en in het uiterste geval het incassobureau’, zo schreef de vereniging op haar website. De gerechtsdeurwaarder komt immers pas in beeld wanneer betalingsachterstanden zijn opgelopen en er een juridische procedure is gestart. De gerechtsdeurwaarder kan pas overgaan tot invordering wanneer er een vonnis van een rechter ligt.

Beroepsorganisatie positief

De Koninklijke Beroepsorganisatie Van Gerechtsdeurwaarders (KBvG) is echter wel positief. ‘Vanzelfsprekend juichen wij deze motie toe. Het is immers een rol is die door onszelf door de jaren heen al is opgepakt’, zo schrijft voorzitter Chris Bakshuis. ‘De verbreding van onze rol naar vroegsignalering en coördinatie van schulden past heel goed bij ons als gerechtsdeurwaarder.’ Bakhuis pleit voor een systeemverandering, waarbij de deurwaarder ook in beeld komt wanneer er nog geen problematische schulden zijn.

Sociaal tarief

Volgens Marco Florijn, voorzitter van de NVVK, is er sprake van een spraakverwarring. 'Waar dit over gaat is dat gerechtsdeurwaarders op dit moment een coördinerende rol hebben in de fase dat er sprake is van een rechterlijk vonnis. Ze zorgen bijvoorbeeld dat er niet twee deurwaarders tegelijk beslagleggen. Voor dat werk krijgen ze nu geen vergoeding, maar in de motie wordt opgeroepen tot een pilot waarbij er sprake is van een sociaal tarief voor die werkzaamheden. Dat juichen wij als NVVK ook toe.'

'Wat daarnaast nieuw is in de beoogde pilot is dat gerechtsdeurwaarders meer ruimte krijgen om niet alleen keihard te incasseren, maar ook rustiger te handelen wanneer de situatie daarom vraagt. Dat wordt nu verward met vroegsignalering, maar dat ligt echt bij de gemeente en de incassobureaus. Sommige deurwaarders denken wellicht dat zij ook schuldhulpverleners zijn, maar dat is niet zo. Ze moeten niet op de stoel van de gemeente gaan zitten.'

Spraakverwarring

Florijn constateert dat de KBvG onduidelijk communiceert over hun toekomstbeeld voor gerechtsdeurwaarders. Daarbij gebruiken ze termen als vroegsignalering, terwijl dit eigenlijk niet passend is. 'Het gaat voor de KBvG om het sociaal tarief en ik heb ook aangegeven dat ik vind dat ze het dan ook zo moeten benoemen. De bedoelingen zullen goed zijn, maar nu is de verwarring door dit taalgebruik zelfs overgeslagen naar de Tweede Kamer.'

2.000 pilots

Lokale bestuurders maken zich zorgen hierover, zegt Florijn. 'Ze zijn zelf nog druk bezig met het opzetten van vroegsignalering en krijgen nu weer een plan voor de kiezen. Ze vragen zich af: 'Wat gaat de deurwaarder nu precies doen en hoe heeft dat invloed op onze eigen werkzaamheden?' Dat is nu niet helder. Verder zijn er inmiddels al zo'n 2.000 pilots gaande. Daarbij staat in de motie dat de resultaten al in het eerste kwartaal van 2024 met de Kamer gedeeld moeten worden. Ze zullen dus snel aan de slag moeten met pilot nummer 2.001.'