Ombudsman: Enschede is onbetrouwbare overheid

De gemeente Enschede gedraagt zich niet als een betrouwbare overheid door doelbewust informatie achter te houden over het bijstandsbeleid. Dat vindt de Nationale ombudsman in een rapport waarin het beleid van Enschede over de 4 weken zoekperiode onder de loep genomen wordt.

Niet actief

Wie in Enschede een bijstandsuitkering aanvraagt, wordt naar huis gestuurd met de mededeling dat hij of zij eerst vier weken zelf moet zoeken naar een baan. Pas daarna wordt een aanvraag voor een uitkering ingediend. Mensen die het niet met dat beleid eens zijn, of denken financieel in de problemen te komen, kunnen wél direct een aanvraag indienen. Maar het is gemeentelijk beleid deze mensen daar niet actief op te wijzen. Consulenten beslissen hier zelf over. Mensen die dus goed op de hoogte zijn en mondig genoeg, kunnen direct een uitkering aanvragen, anderen moeten vier weken wachten en dat is niet eerlijk, aldus de Ombudsman.

Willekeur
Als consulenten bepalen wie er wel en wie er niet op de mogelijkheid gewezen wordt de zoekperiode te omzeilen, kan dat leiden tot willekeur en ‘in ieder geval tot beslissingen die weinig inzichtelijk zijn voor buitenstaanders’, aldus het rapport. Bovendien vraagt de Ombudsman zich af of de gemeente met dit beleid wel de juiste mensen raakt.

Minder snel beslissen
Gemeenten moeten, als een aanvraag ingediend is, binnen acht weken beslissen of iemand al dan niet een uitkering krijgt. In het laatste kwartaal van 2013 lukte dit in Enschede in 65,5% van de gevallen. Een jaar later lukte dit nog in 60,9% van de aanvragen. Een groot verschil zit ‘m in het aantal aanvragen waar binnen zes weken over beslist wordt. In 2013 was dit 48% en een jaar later 26,2%. ‘Aangenomen mag worden dat dit een rechtstreeks gevolg is van de zoekperiode’, aldus de Ombudsman.

Problemen
Op korte termijn loont deze dus, maar op langere termijn zijn de effecten minder groot. ‘Dat lijkt een mooi effect, maar minder zichtbaar zijn de financiële problemen waartoe dit bij sommige inwoners mogelijk leidt’, staat in het rapport.  Als zij geen financiële buffer hebben, betekent dit dat schulden zullen ontstaan en betalingsachterstanden optreden. Een voorschot kan tijdelijk helpen maar wordt slechts zelden verleend. Enschede heeft te weinig oog voor deze effecten.

Rechter
Enschede is niet de enige gemeente die experimenteert met een zoekperiode voor 27+'ers (Voor mensen onder de 27 is deze wettelijk verplicht). De manier waarop Enschede dit uitvoert, is wel uniek en de overwegingen zijn puur gericht op financiële winst. Of Enschede met haar selectieve informatievoorziening binnen de wet opereert, wil de Ombudsman niet zeggen. Dat is een vraag die door de rechter moet worden beantwoord. Wel concludeert de Ombudsman dus dat Enschede geen betrouwbare overheid is door doelbewust informatie achter te houden.