Eerste bergpunten op cota Drenthe

De bladeren ritselen in de bossen van Witteveen. Op de wellicht mooiste begraafplaats van Nederland is het even zoeken naar de laatste rustplaats van Relus ter Beek. De bekendste politicus van Drenthe moet hier begraven liggen. Tussen de bomen door is de glooiing van het Drentse heidelandschap te zien, het begin van de Hondsrug. Iets verder naar links ligt Coevorden, de geboorteplaats van Ter Beek.

 

In het linkerdeel van de begraafplaats, zo dicht mogelijk bij Coevorden, blijkt zijn graf te zijn. Er liggen enkele bossen bloemen, die hooguit een paar dagen oud zijn. Ook staat er een lantaarn, zonder kaarsje. De bewoonde wereld lijkt ver weg. Slechts af en toe dringt het geluid van een auto door die over de vlakbij gelegen Tjalmaweg rijdt. Op weg naar Assen of naar het zuiden, naar Emmen?

 

Hoe anders zal dat zijn op zondag 30 augustus. Dán zal het zoevende geluid van de racefietsen van honderdzeventig wielrenners tussen de bomen doordringen, met daarachter het gescheur van ploegleidersauto’s die claxonnerend en met piepende remmen zich zenuwachtig opmaken voor de sprint om de eerste bergpunten in de Vuelta. Voor de gelegenheid is Witteveen omgedoopt tot Cota de Witteveen. Deze helling is dertig meter hoog volgens het routeboek van de Ronde van Spanje van de eerste etappe tussen Assen en Emmen. De passage is een hommage aan de bestuurder Relus ter Beek die het onmogelijke mogelijk maakte door de start van de Vuelta naar Drenthe te halen.

 

PvdA’er Jaap Kuin, wethouder van sportzaken in Assen, verwoordt het gevoel van veel Drentse bestuurders: ‘De start van de Vuelta is écht opgedragen aan Relus. Hij is de grondlegger van de Vuelta in Drenthe. Zijn overlijden [in september 2008 - HB] sterkt ons nog meer om er een succes van te maken. Relus was geen man van moeilijkheden. Hij wist alles van sport, van voetbal, van wielrennen. Hij geloofde er ook in dat dit een succes kan worden. Als nuchter noorderling heb je de neiging om te reageren met “ja, maar”. En dan zei hij: “het gaat lukken”. Het gaat dus ook lukken. Wij gaan ervoor.’

 

Stadspromotie

 

Drenthe, de provincie die bekend staat om zijn landelijke rust, zal drie dagen het toneel van nerveuze Spaanse hectiek zijn. Zaterdag 29 augustus is de proloog op het TT-circuit van Assen. Zondag de 30ste is de Drentse hoofdstad de start- en doorkomstplaats van de eerste etappe die in Emmen eindigt.

 

‘Dat beeld van het mooie, rustige Drenthe hebben we al vaak genoeg weggezet’, legt de Asser sportwethouder uit. ‘Je moet mensen blijven verleiden om te komen. Wij zijn geen Groningen. Drachten en Heerenveen zijn onze concurrenten. Wij willen laten zien dat mensen gemakkelijk in Assen kunnen komen, dat het hier goed toeven is, dat je hier goed kunt winkelen zonder parkeerproblemen en dat de mensen hier gemoedelijk zijn.’

 

Na de start in Drenthe zakt de Vuelta af naar Zutphen, de startplaats voor de etappe van maandag. Ook Enschede en Deventer hadden belangstelling toen de Vuelta-organisatie op zoek was naar een stad in het oosten die als startplaats wilde fungeren, maar Zutphen handelde uiteindelijk het slagvaardigst en betaalde honderdduizend euro. Wethouder van sport en sociale zaken Willem Geerken (PvdA): ‘Ik las in de krant dat men een etappeplaats in de driehoek Apeldoorn, Zutphen, Deventer zocht. En ik heb meteen gebeld. Het is uniek om een groot internationaal sportevenement te organiseren. Wij gaan de stad én de regio Achterhoek promoten - daarom hebben we ook een rondje door de regio bedongen.’

 

Treurnis in Deventer dat de Spaanse furie aan zijn poorten voorbijgaat? Wethouder van financiën en sport Gosse Hiemstra (CDA): ‘Deventer kijkt erg naar Maastricht dat de afgelopen twintig jaar een heel positief imago heeft gekregen. Met evenementen als de Vuelta kun je je goed onderscheiden en word je bekender als stad voor toeristen. We hadden het geld er voor over, maar het bedrijfsleven wilde niet meebetalen.’ Dat de wielersport voortdurend negatief in het nieuws is vanwege dopingkwesties, speelde geen rol. Hiemstra: ‘Dat soort uitwassen is natuurlijk niet ideaal, maar beïnvloedt niet het imago van de stad.’

 

Zendtijd

 

De Zutphense etappe finisht maandag in Venlo, dat ook als startplaats voor de rit van dinsdag naar het Belgische Luik fungeert. Venlo werd starten finishplaats door de bemiddeling van de provincie Limburg die de Vuelta beschouwt als hét prinstrument voor de internationale bloemententoonstelling Floriade die in 2012 in Venlo wordt gehouden.

 

Wethouder werk, inkomen en sport, Ramon Testroote (PvdA): ‘Het allerbelangrijkste is citymarketing. De stad komt met een kwalitatief hoogstaand topsportevenement in beeld. In het contract met Unipublic en de Stichting Vuelta Drenthe, waar de lead ligt voor de organisatie van de Ronde van Spanje in Nederland, is afgesproken dat een aantal minuten zendtijd aan Venlo wordt besteed. We hebben ruimte voor reclameuitingen met objecten over de weg en we hebben afgesproken dat we overleg hebben over welke tv-beelden vanuit de helikopter worden geschoten. Zo willen we de Floriade internationaal onder de aandacht brengen.’

 

De Midden-Limburgse stad hoopt door de Vuelta ook de stad te promoten als aantrekkelijke woonomgeving. Testroote: ‘Wij zijn qua kennisintensieve werkgelegenheid de tweede stadsregio, maar scoren als het gaat om kennis onder de eigen beroepsbevolking een 47ste plaats op vijftig stedelijke regio’s. Wij importeren kennis uit Nijmegen en Eindhoven van mensen die daar wonen en hier werken. Met aantrekkelijke evenementen zoals de Vuelta en hardloopevenementen kun je jezelf ook nadrukkelijk op de kaart zetten als woonstad.’

 

Zoefgemeenten

 

Ook de zogeheten ‘zoefgemeenten’ willen hun voordeel halen uit de passage van de Vuelta. Zo’n gemeente waar het wielerpeleton in enkele minuten doorheen zoeft, is het Gelderse Berkelland. Burgemeester Hein Bloemen (CDA): ‘We vinden dat hartstikke leuk, maar we organiseren geen aparte festiviteiten. Wij zorgen dat de wegen er allemaal strak en glad uitzien en zullen de benodigde verkeersmaatregelen nemen. Er is geen aparte ontvangst. Als gemeentebestuur staan wij keurig langs de kant van de weg om het peloton voorbij te zien komen.’

 

Valkenburg is ook doorkomstplaats, maar van zoeven is geen sprake. Het wielerpeloton gaat twee keer over de steile Cauberg. Anders dan de start- en aankomstplaatsen hoeft Valkenburg voor de passage niet te betalen; de gemeente neemt alleen de kosten voor het afzetten van de wegen voor haar rekening. De Vuelta wordt door de ‘hoofdstad’ van het Limburgse heuvelland aangegrepen - hoe gek dat ook mag klinken - voor promotie van het toerisme naar Valkenburg.

 

John Waubach, hoofd afdeling maatschappelijke ondersteuning gemeente Valkenburg was projectmanager van de aankomst van de etappe van de Tour de France in 2006: ‘Het gaat ons er niet om, de wielerliefhebber te verleiden. Die staat toch met een koelbox vol met spullen langs het parcours. We willen dat de mensen hier graag komen en het liefst voor een aantal dagen. Toeristen komen niet alleen voor de natuur, een terrasje en drie uur winkelen. Ze willen een mix van sportevenementen en gezond bezig zijn.’

 

De Vueltapassage in Valkenburg dient ook een hoger doel. Waubach: ‘De provincie Limburg is samen met een aantal wielergemeenten bezig met de verwerving van het Wereldkampioenschap Wielrennen in 2012. De Vuelta gebruiken we in die campagne als opstapper.’ In Drenthe wordt nog verder gekeken, naar de Olympische Spelen die Nederland wil binnenhalen. Wethouder Kuin: ‘Als we de Vuelta kunnen organiseren, waarom zouden we in 2028 dan niet de wegwedstrijd in Drenthe houden?’

 

Beweging

 

Behalve als promotie-instrument legitimeren de overheden het aantrekken van de Vuelta als middel om de burgers in beweging te krijgen. Alle deelnemers zeggen te investeren in de Vuelta om de breedtesport te stimuleren. Wethouder Kuin in Assen: ‘We hebben net een nieuwe sportnota uitgebracht. We gaan voor breedtesport. Als je jongeren én ouderen wilt verleiden, heb je aansprekende sport nodig. Daarom worden er ook allerlei activiteiten georganiseerd om mensen in beweging te krijgen, zoals een toertocht voor bedrijventeams voorafgaande aan de proloog en dikkebandenfietsenraces in de wijken.’

 

Als breedtesport de doelstelling is, roept het de vraag op of het wel een taak van de gemeente is om topsport met gemeenschapsgeld te financieren. De Venlose wethouder Testroote: ‘Nee, het is niet een taak van de gemeente, maar we willen mensen wel aan het sporten krijgen. Sport is het cement van de samenleving.’ Kuin: ‘Sport zorgt voor de verbinding tussen onderwijs, jeugd en gezondheidszorg.’

 

De start van de Vuelta kost de participerende gemeenten en provincies flink wat geld. Assen betaalt 350 duizend euro voor het binnenhalen van een eenmalig topsportevenement. Wethouder Kuin denkt dat de investering wordt terugverdiend: ‘De tentoonstelling Go China heeft elf miljoen euro opgeleverd aan ondersteuning van onze economie.’ Deventer had het er graag voor over gehad. Wethouder Hiemstra: ‘Deventer op Stelten trekt 130 duizend bezoekers. We hebben uitgerekend dat er in winkels en horeca tijdens zo’n evenement 45 euro per persoon wordt uitgegeven. Dan praat je toch over zes miljoen euro aan bestedingen.’

 

In kringen van D66 en SP in Drenthe is er kritiek op de overheidssubsidie voor de Vuelta. Uiteraard verdedigt elke bestuurder de subsidie. De provincie Drenthe heeft beloofd dat voor elke euro die zij in de Vuelta stopt, er twee euro’s naar de breedtesport gaan. PvdA’er Kuin vindt dat de investering de sportbeoefening stimuleert en positieve effecten heeft voor het lokale bedrijfsleven. ‘Bovendien, het is eenmalig geld en laten we niet vergeten dat veel gemeenten actief zijn met het subsidiëren van eredivisievoetbalverenigingen. Dat hebben wij niet.’

 

Toch waakt Kuin voor al te grote uitbundigheid. ‘Daar waar nodig versoberen we de activiteiten die we rondom de Vuelta organiseren. Financiële overschrijding van het budget is met de recessie uit den boze. Ik wens Amsterdam en Rotterdam daarom veel sterkte om hun begroting rond te krijgen. Als je mij nu, met de huidige recessie, zou vragen om de Vuelta binnen te halen, zou ik het niet doen. Een dergelijk topsportevenement binnenhalen, kan alleen als je er financieel goed voorstaat en dus in een hoogconjunctuur zit.’

 

Miljoenen voor Vuelta, Giro en Tour

 

De Nederlandse Vuelta-start kost in totaal vier miljoen euro. Gemeenten, provincies en Rijk betalen hieraan mee, naast bedrijfsleven en burgers. De provincie Drenthe trekt het meeste geld uit: zeven ton. De gemeenten Assen en Emmen betalen respectievelijk 350 duizend en 250 duizend euro. Zutphen betaalt honderdduizend euro en krijgt een subsidie van ruim 36 duizend euro van de provincie Gelderland als bijdrage voor breedtesportactiviteiten rondom de Vuelta. Venlo en de provincie Limburg betalen ieder 145 duizend euro.

 

Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) heeft vijf ton toegewezen vanwege het maatschappelijk belang van de Vuelta voor Nederland als fietsland. Nederland wil met het oog op de verwerving van de Olympische Spelen in 2028 meerdere topsportevenementen organiseren. ‘Met dit soort evenementen kun je laten zien waartoe je als land organisatorisch in staat bent’, aldus een woordvoerster van het ministerie.

 

De subsidies voor de Nederlandse Giro- en Tourstart in respectievelijk mei en juli 2010 zijn nog niet toegekend. De Tour kost Rotterdam 9,8 miljoen euro. De Maasstad rekent op een VWS-bijdrage van een half miljoen en op ongeveer vier miljoen aan sponsorbijdragen uit het bedrijfsleven. De gemeente verwacht dat de Tourstart Rotterdam veertig miljoen oplevert.

 

Amsterdam begroot de Girostart op vijf miljoen euro. De verwervingskosten zijn verdeeld over de start- en etappeplaatsen: Amsterdam (7,5 ton), Utrecht (4,5 ton) en Middelburg (3 ton). Wethouder van sportzaken Carolien Gehrels (PvdA) rekent op rijkssubsidie op basis van Pieken in de Delta: ‘Dit programma gaat over de kracht van Nederland. Wij willen aantrekkelijk zijn voor stedentrips. In economisch slechte tijden is de Giro-start een snel renderende investering die je meteen terugziet in hotelovernachtingen en horecabestedingen. Ik ga uit van een factor vijf aan opbrengst voor de stad, maar reken op een factor tien.’

 

De Giro-start is voor Amsterdam ook belangrijk voor het verwerven van de Olympische Spelen in 2028, zegt Gehrels. ‘Als wij de Spelen willen hebben, moeten we ervaring hebben.’