Burgemeesters willen overzicht van achterstanden opvang asielzoekers

De 25 burgemeesters van het Veiligheidsberaad willen op korte termijn een overzicht van de stand van zaken rondom de asielopvang in elke gemeente. In het overzicht moet ook staan hoeveel achterstand elke gemeente heeft bij de opvang van asielzoekers, minderjarige vluchtelingen, statushouders en Oekraïners. Volgens het Veiligheidsberaad zijn er zo'n 200 gemeenten die niet aan hun taken voldoen, schrijft beraadsvoorzitter Hubert Bruls in een brief aan staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel).

Spreidingswet

Het Veiligheidsberaad dringt er ‘met klem’ op aan dat Van der Burg zo snel mogelijk de zogeheten spreidingswet aanbiedt aan de Tweede Kamer. In die wet wordt onder andere dwang geregeld voor gemeenten die weigeren opvang te leveren. ‘Het is van belang om gemeenten zo snel mogelijk inzicht te geven in wat de gevolgen zijn als ze niet aan de wet voldoen. Dit scenario gaat gemeenten aansporen om nu al in actie te komen in de aanloop naar de nieuwe wet’, aldus Bruls. Het Veiligheidsberaad is al langer zeer geïrriteerd over gemeenten die niets doen.

1 juli 2023

Het Veiligheidsberaad constateert dat het ‘niet haalbaar’ is dat het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) per 1 januari de organisatie van asielopvang overneemt van de veiligheidsregio's, zoals eerder wel was afgesproken. Het beraad stelt nu voor dat ‘elke vorm van ondersteuning aan het COA’ per 1 juli 2023 ophoudt. Het rijk en het COA moeten ondertussen de nodige stappen zetten.

Crisisnoodopvang

Zo zou de crisisnoodopvang op 1 april volgend jaar al moeten stoppen en moeten vanaf die datum alle opvanglocaties voor alle soorten vluchtelingen onder verantwoordelijkheid van het COA vallen. Veiligheidsregio's zouden vanaf 1 april geen alternatieve plekken meer hoeven te zoeken ter vervanging van crisislocaties die sluiten. De veiligheidsregio's zorgen voor het eind van dit jaar voor een overzicht van opvangplekken die volgend jaar nog beschikbaar zijn en die het COA kan overnemen. Ze melden daarbij ook hoeveel tekorten er zijn.

Huisvesting

Na 1 juli 2023, als het COA de opvang heeft overgenomen, kunnen de gemeenten zich meer inzetten voor de huisvesting van statushouders. Dat is wel een taak van gemeenten, maar (crisis)noodopvang regelen en coördineren niet. Het Veiligheidsberaad wijst erop dat het plan alleen mogelijk is als er ondertussen meer menskracht komt voor het COA en de Immigratie- en Naturalisatiedienst IND, als er meer centrale aanmeldlocaties komen en als ‘uiteraard’ de spreidingswet wordt gerealiseerd.

Huiswerk

Over die spreidingswet zijn de coalitiepartijen en het kabinet het nog altijd niet eens , bleek donderdagavond. ‘Ik heb nu huiswerk gekregen en daar ga ik eventjes mee verder’, zei staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel) na overleg met de voorzitters van de Tweede Kamerfracties van de coalitiepartijen. Sommige partijen zijn wel optimistischer geworden dat er vrijdag een akkoord ligt, zoals de Kamer wil. Andere weten het zo net niet.

Draagvlak

‘Het is buitengewoon ingewikkeld om dit op een goede manier te doen’, zei Van der Burg na afloop van het gesprek. De discussies draaien volgens hem zowel om draagvlak onder de ‘Nederlandse bevolking, die ook niet in alle gevallen zit te wachten op een azc in de gemeente’, als om draagvlak in het parlement. Over welk thema de coalitiepartijen het precies oneens zijn, wil de bewindsman niet zeggen.

Onvermijdelijk

Duidelijk is dat van de coalitiepartijen de VVD de meeste moeite heeft met het asielplan. De partij wil het liefst voorkomen dat gemeenten gedwongen kunnen worden om asielzoekers op te vangen, maar ziet inmiddels ook dat die stap onvermijdelijk is. De hoop is dat dwang makkelijker verteerbaar wordt door gemeenten geld in het vooruitzicht te stellen als ze meer mensen opvangen dan een vooraf vastgesteld minimum. Dan zou dwang in de praktijk minder snel nodig zijn.

Tijdelijk

Ingewijden melden verder dat de VVD graag zou zien dat de asielwetgeving tijdelijk wordt. Met name D66 en ChristenUnie zien dat niet zitten en willen een structurelere verandering in de opvang. Hier is de laatste dagen veel over gesproken, net als over het aantal plekken dat met de wetswijziging gerealiseerd moet worden.

Deadline

De Tweede Kamer wil uiterlijk vrijdag van Van der Burg weten hoe hij de asielopvang wil spreiden en welke rol dwang daarin speelt. Eerder had hij al met onder andere de gemeenten en de provincies afgesproken om het plan uiterlijk 1 oktober af te hebben. ‘Ik mis deadline na deadline. Dat is niet goed, maar dat is wel de realiteit’, zegt de staatssecretaris daarover. Hoewel er de laatste dagen weinig vooruitgang werd geboekt, zegt hij nog altijd te denken dat er vrijdag een wetsvoorstel kan liggen dat vanaf 1 januari kan ingaan.

Agenda

Als er op aandringen van de coalitiepartijen in de Tweede Kamer veel aan het plan van Van der Burg gesleuteld moet worden, moet de ministerraad opnieuw akkoord gaan voor het wetsvoorstel naar buiten gebracht kan worden. Hoe dan ook staat het onderwerp voor vrijdag op de agenda, zegt Van der Burg. (ANP)