Verlichting laat nieuw hart van Emmen stralen

"Mede door de innovatieve openbare verlichting is de verblijfskwaliteit enorm toegenomen." Dat zegt Jan van der Tuin. Hij was als adviseur van de gemeente Emmen verantwoordelijk voor de openbare verlichting van het centrumplan. Volgens hem maken de vele uiteenlopende lichtconcepten van Philips het compleet vernieuwde stadshart tot een echte belevenisvolle ontmoetingsplek, die bovendien een flinke impuls geeft aan de economie van de stad.

"Het is een ongekende metamorfose", zegt Jan van der Tuin. "Wat eerst niet meer was dan een enorme parkeerplaats, is nu een sfeervol, parkachtig plein waar van alles gebeurt en te zien is." Met een oppervlakte van bijna 25.000 m2 - vier voetbalvelden - is het Raadhuisplein in Emmen een van de grootste binnenstedelijke buitenruimtes van Nederland. Onder de naam ‘Centrumvernieuwing Emmen’ werden het Raadhuisplein en het Marktplein aangepakt. Een grootschalig en ambitieus project met als doel te komen tot één uitnodigend, toegankelijk en goed bereikbaar stadshart. Een plek waar van alles te beleven is, ook dankzij een nieuw entreegebied naar ‘Wildlands’ - het nieuwe Dierenpark Emmen - en het nieuwe Atlastheater. Landschapsarchitecten Latz + Partner ontwierpen een plein met waterpartijen, een skatebaan en een speelplaats voor kinderen. De lichtontwerpers van Studio DL ontwikkelden een lichtplan. Philips werd aangetrokken voor de invulling van het lichtplan. Die combinatie bleek een schot in de roos. "We waren vooraf een beetje bezorgd of het plein wel genoeg gebruikt zou worden. Maar die vrees blijkt ongegrond. Al meteen na de oplevering zagen we skaters en kwamen mensen genieten van de waterpartijen. Het is zowel overdag als bij avond een schitterend gezicht. We hebben echt versteld gestaan hoe Emmenaren met de nieuwe plek omgaan", zegt Van der Tuin. "Zeker als je bedenkt dat het plein eigenlijk nog niet helemaal klaar is. Als in 2016 Wildlands en het nieuwe Atlastheater open gaan, wordt het nóg levendiger."

Onbegrensde mogelijkheden

Die levendigheid wordt zeker ook teweeggebracht door de openbare verlichting, die in talrijke verschijningsvormen aanwezig is. Zo worden de bomen aangelicht door grondspots, die afhankelijk van de seizoenen hun lichtbundel aanpassen. 's Zomers een brede, warmwitte lichtbundel op de kruin van de bomen, 's winters een smalle, koelwitte lichtbundel op de stammen. Met name het entreegebied van het theater en Wildlands is dé ontmoetingsplek bij uitstek geworden. Ter weerszijden van enkele tientallen verlichte fonteinen staan twee 19 meter hoge lichtmasten met elk 7 stuks Philips Decoflood LED-armaturen, die een gebied ter grootte van 5.000 m2 verlichten. De gebogen vorm van de masten sluit goed aan bij de organische vormen van het theater. Door de hoogte van de lichtbronnen ontstaat hier een mooi egaal lichtbeeld. Stijlvolle CitySphere LED-armaturen zorgen voor een sfeervolle verlichting van de looproutes op het plein. Alle lichtbronnen in het centrum van Emmen worden bovendien op afstand aangestuurd door het Philips CityTouch lichtmanagementsysteem voor openbare verlichting, zegt Van der Tuin. "In dit systeem kunnen de lichtpunten in groepen worden ingedeeld. Voor elke groep kan een dimprofiel op maat worden samengesteld, waarbij de lichtintensiteit wordt afgestemd op de gebruiksintensiteit van die ruimte op dat tijdstip. Bovendien kunnen voor weekends en doordeweekse dagen, voor de zomer en voor de winter en voor evenementen verschillende dimprofielen worden ingesteld. De mogelijkheden zijn bijna onbegrensd."

Flexibiliteit met verlichting

Het historische Marktplein vormt een waardevolle aanvulling op het moderne Raadhuisplein. Met de Grote Kerk als middelpunt, is dit feitelijk het echte hart van de stad. "Hier wordt van oudsher een warenmarkt gehouden en dat moest zeker ook zo blijven. We hebben dit plein opnieuw ingericht en vergroend", zegt Van der Tuin, "maar zodanig dat er alle ruimte is voor zowel de warenmarkt als andere evenementen." Om die flexibiliteit te bereiken werd het Philips FreeStreet verlichtingssysteem toegepast. Tussen een raster van 29 bronskleurige spanmasten hangen kabels waarin LED-armaturen zijn verwerkt, 11 meter hoog boven het Marktplein. Juist doordat ze zowel tussen als boven de boomtakken hangen, vallen ze vrijwel niet op. "Ook hier hebben we de mogelijkheid om de lichtbronnen op afstand te bedienen. Zo kunnen we met verlichting gemakkelijk en snel inspelen op evenementen in het marktgebied." Naast de Grote Kerk worden verschillende monumentale panden, de 'parels' van het plein, met Philips schijnwerpers in het zonnetje gezet.

Dynamisch tunnelkunstwerk

Belangrijk onderdeel van het project Centrumvernieuwing is de Hondsrugtunnel die onder het Raadhuisplein is aangelegd en zo 'ongezien' het verkeer verbindt met beide stadsdelen. Hoewel ongezien? Het dynamische lichtkunstwerk in de tunnel van kunstenaar Titia Ex - een abstracte weergave van de veldkeien van de Hondsrug - blijft zeker niet ongezien. "Je rijdt eigenlijk elke keer weer door een andere tunnel", zegt Van der Tuin. "Dat komt doordat het kunstwerk met behulp van DMX-techniek continu andere kleuren aanneemt. Echt heel bijzonder. Ook hier heeft Philips achter de schermen een knap staaltje werk geleverd."

Onvergetelijke indrukken

"Als lichtontwerpers hebben we niet alleen een attractieve en uitnodigende sfeer willen creëren, we wilden ook herinneringen 'maken'", zegt Norbert Wasserfurth, lichtarchitect en eigenaar van Studio DL. "Uit de vele positieve reacties van bewoners en bezoekers van Emmen, mogen we concluderen dat we hierin geslaagd zijn. De FreeStreet straatverlichting op het Marktplein zorgt voor een schitterend spel van licht en schaduw. Maar ook de weerspiegelingen van de onderwaterverlichting en de fonteinen op het Raadhuisplein maken een onvergetelijke indruk. Het CityTouch lichtmanagementsysteem erachter maakt prachtige lichteffecten mogelijk, op een onderhouds- en milieuvriendelijke manier. Bij de uitvoering van ons lichtconcept hebben we steeds prettig en snel met Philips kunnen schakelen. We zijn trots op het resultaat."

Economische impuls

Maar wat levert een dergelijke investering nu onder de streep op? Ook daarin blijkt dat de gemeente Emmen een sterke zet heeft gedaan. Een onafhankelijk onderzoeksbureau heeft een Maatschappelijke Kosten Baten Analyse (MKBA) gemaakt van Centrumvernieuwing Emmen en kwam tot de conclusie dat het economisch effect van de centrumvernieuwing na realisatie circa 820 extra structurele manjaren arbeid oplevert en een toename van de bestedingen met circa € 92 miljoen per jaar. Deze investering geeft dus een flinke economische impuls aan de stad, zegt Van der Tuin. "Maar even belangrijk vind ik de sociale cohesie die het plan oplevert. Mede door de innovatieve openbare verlichting is de verblijfskwaliteit enorm toegenomen. Onze inwoners zijn heel trots op hun stad geworden. En ik hoor ook geluiden dat met name jonge mensen Emmen nu met andere ogen gaan zien en niet meer zonodig weg willen. Ze denken: Emmen is zo gek nog niet."