Overheid moet stimuleren dat Nederland ledland wordt

Met het sluiten van de Europese Green Deal heeft Nederland zich – net als alle andere EU-lidstaten – gecommitteerd om van Europa tegen 2050 het eerste klimaatneutrale continent ter wereld te maken. Om daar te komen hebben de lidstaten onder meer afgesproken om in 2030 de CO₂-uitstoot met 49% terug te brengen ten opzichte van 1990. Een doelstelling die Nederland – mits andere Europese landen ook meedoen – zelfs wil verhogen naar 55%.

Er is een relatief simpele oplossing die een aanzienlijke bijdrage levert aan het realiseren van deze torenhoge ambities. Die oplossing heet ledverlichting. De vervanging van niet-duurzame verlichting door ledverlichting is een relatief makkelijke stap waarmee we als samenleving meerdere vliegen in één klap slaan. We gebruiken veel minder stroom, dus hoeven we ook minder elektriciteit op te wekken. Minder stroomgebruik betekent enorme besparingen op energiekosten. En last but not least: we dringen zo de CO₂-uitstoot sterk terug.

Volgens het Internationaal Energieagentschap (IEA) zijn steden verantwoordelijk voor 70 procent van de jaarlijkse wereldwijde CO2-uitstoot. Connected ledverlichting is ėėn van de meest toegankelijke en betaalbare groene technologieën die beschikbaar is voor stadsinfrastructuur, en levert ėėn van de hoogste relatieve energiebesparingen, tot wel 80 procent. Als het gaat om woningen kan letterlijk in een handomdraai elektriciteitsbesparingen gerealiseerd worden door het vervangen niet duurzame lampen. Een ledlamp is namelijk 90% zuiniger dan een gloeilamp of 85% zuiniger dan een halogeenlamp en gaat bovendien tot vijftien keer langer mee dan een minder duurzaam alternatief.

In Nederland bestaat het grootste deel van de verlichting (circa 63%) nog uit niet-duurzame verlichting. Door alle lichtpunten in Nederland te vervangen door ledverlichting kan jaarlijks € 2 miljard aan energiekosten worden bespaard en kan de CO₂-uitstoot met 2,9 miljoen ton worden teruggedrongen. Een hoeveelheid die gelijk is aan de CO₂-opname van 132,6 miljoen bomen. Dit is vergelijkbaar met wat een bos ter grootte van de provincie Noord-Holland jaarlijks opneemt aan CO2. Natuurlijk gaat het aanbrengen van connected ledverlichting gepaard met kosten. Maar die investering is, afhankelijk van de toepassing en energieprijzen, snel terugverdiend en weegt daarmee ruimschoots op tegen de financiële voordelen.

De rijksoverheid heeft in april dit jaar een op zich goed initiatief genomen om het energieverbruik te verminderen: de lancering van de campagne ‘Zet ook de knop om’ (https://zetookdeknopom.nl/). De campagne benadrukt terecht dat er extra stappen nodig zijn, zowel voor overheden, bedrijven als huishoudens.

Maar te midden van de vele praktische tips die Zet ook de knop om geeft, valt op dat een belangrijke tip ontbreekt: het besparingspotentieel van ledverlichting wordt namelijk nergens genoemd. Het verantwoordelijk omgaan met het gebruik van licht zou juist gestimuleerd moeten worden. Het gaat hierbij om de overstap naar duurzaam ledlicht, maar ook het verslimmen van licht om te voorkomen dat er onnodig licht brand op plaatsen waar niemand is of loopt. De campagne volstaat met de open deur dat je het licht ook uit kan doen.

Zonder meer een gemiste kans. En als we het hebben over gemiste kansen, valt er nog iets op in de publieke sector: in de sectoren die onder de verantwoordelijkheid van de overheid vallen is nog veel winst te behalen metledverlichting. En dat terwijl de overheid op dit gebied voorop zou moeten lopen. Practice what you preach.

Neem het installeren van connected ledverlichting op alle wegen en straten. Dat levert jaarlijks een besparingspotentieel op van 435 kiloton CO₂, wat gelijkstaat aan een besparing van € 167 miljoen per jaar. Als de helft van de openbare verlichtingspunten op wegen en straten zouden worden vervangen door led, is dat voldoende om elk jaar 18.000 huishouden van elektriciteit te voorzien. Ander voorbeeld: als alle verlichting in gebouwen van het Rijksvastgoedbedrijf wordt vervangen door ledverlichting, leidt dat tot een besparing van ruim 77 miljoen kWh per jaar. Resultaat: een jaarlijkse besparing van 60 kiloton CO₂ en € 33 miljoen. En dan hebben we het nog niet eens gehad over het overstappen op ledverlichting binnen de gehele Nederlandse gezondheidszorg. Jaarlijkse besparing: 200 kiloton CO₂ en € 149 miljoen*.

Kortom: werk aan de winkel voor de Nederlandse overheid. Mark Harbers, geef Rijkswaterstaat de opdracht ledverlichting op alle rijkswegen aan te brengen! Wethouders in heel Nederland, zorg voor verledding van straten en pleinen in jullie gemeenten! Hugo de Jonge, laat het Rijksvastgoedbedrijf ledverlichting in alle overheidsgebouwen aanbrengen! Ernst Kuipers, stimuleer de zorgsector om voor ledverlichting te kiezen! Rob Jetten, zie er als coördinerend minister voor Klimaat en Energie op toe dat de andere ministers hun verantwoordelijkheid nemen! Mark Rutte, stimuleer dat Nederland een ledland wordt! Dat is een relatief beperkte stap waarbij de initiële kosten voor de aanzienlijke baten uitgaan. En minstens zo belangrijk: Het massaal en snel overstappen op connected ledverlichting kan het startpunt zijn voor het bestrijden van klimaatverandering en de energiecrisis en brengt een klimaatneutraal Nederland weer een stap dichterbij.

Hellen van der Plas, CEO Signify Benelux

* In genoemde voorbeelden is gerekend met elektriciteitsprijs bedrijven – €0.291 /kWh, steden – €0,150 /kWh, huishoudens – €0,380 /kWh