Veiligheid vergroten en natuur ontzien in Zwolle

Bij de realisatie van de fietssnelweg tussen Zwolle en Hattem stond de gemeente voor een uitdaging. Hoe waarborg je de veiligheid van fietsers zonder de natuurlijke omgeving geweld aan te doen?  Philips Indal bood uitkomst door ‘light on demand’ concept.

Fietssnelwegen zijn de laatste jaren flink in opmars. Het zijn regionale fietsverbindingen tussen steden, waarbij je als fietser snel lange afstanden kunt afleggen omdat je onderweg nauwelijks stoplichten of kruisingen tegenkomt. Je hebt dus voorrang, het is veilig en het levert tijdwinst op. Om automobilisten in de benen te krijgen, is het evenwel een must om de fietsroutes zo herkenbaar en comfortabel mogelijk te maken. Dat vindt ook Hans Hollegien, verantwoordelijk voor de openbare verlichting in de gemeente Zwolle.

Licht op aanvraag

 ‘De fietssnelweg is bedoeld om meer mensen te laten fietsen, maar dan moet je het wel zo faciliteren dat ze het prettig vinden om er gebruik van te maken’, legt hij uit. ‘Verlichting speelt daar een essentiële rol in. Een goed lichtniveau en gelijkmatigheid kun je uiteraard regelen met een vaste dimmer, maar wij wilden daar een stapje verder in gaan. Je hebt nu eenmaal niet elke dag dezelfde fietsintensiteit en dan is het zonde als zo’n lamp automatisch aanflitst op bepaalde tijdstippen. Vandaar dat we behoefte hadden aan een ‘light on demand’ – concept, zoals LumiMotion.’ Installateur Imtech wist de gemeente en aannemer Dura Vermeer ervan te overtuigen dat dit dynamische lichtsysteem, in combinatie met de Stela-armaturen van Philips Indal, perfect paste bij de beoogde doelstellingen. ‘Er zit een sensor in LumiMotion die beweging kan detecteren’, vertelt Luc Schulte, PMC Manager Openbare Verlichting bij Imtech. ‘Dat betekent dat de lichtmasten oplichten tot de volle honderd procent als er een fietser nadert en weer dimmen als de fietser is gepasseerd. Het grootste voordeel van LumiMotion is dat de dimmogelijkheden op armatuurniveau worden geregeld. In veel systemen wordt er geschakeld op complete strengen van soms wel vijf of zes lichtmasten. Elke streng is dus afhankelijk van die ene detector in het veld. Dat is bij Lumimotion niet zo, waardoor er veel gerichter kan worden aangestuurd. Zo heb je als gebruiker altijd licht op de juiste plaats, in de juiste hoeveelheid en op het moment dat je het nodig hebt. Gemeenten zorgen zo niet alleen voor een veilig gevoel op de weg, ze besparen ook nog eens significant op energiekosten.’

Natuurlijke omgeving

De fietssnelweg loopt deels door natuurgebied en eindigt bij de Hogeschool Windesheim in Zwolle. Een groene omgeving, waar veel dieren hun leefgebied hebben. Vooral in de winterperiode, wanneer het laat licht wordt en de zon vroeg ondergaat, kan lichtvervuiling het leven in de natuurlijke omgeving verstoren. ‘Ook dieren worden beïnvloed door licht en hebben behoefte aan duisternis in hun nachtcyclus’, zegt Hans. ‘Voor ons was het dus belangrijk dat de natuur zo weinig mogelijk zou worden verstoord door onze verlichting.’ Samen met Philips Indal heeft Imtech daarom de omgevingsinvloeden langs het pad onder de loep genomen. ‘Het detectiebereik van LumiMotion is instelbaar, evenals de gewenste lichtsterkte’, vertelt Luc. ‘Om de natuur te ontzien, wilde Zwolle graag een voorgeprogrammeerde dimstand van twintig procent lichtsterkte na middernacht. Omdat de lichtsterkte toch aan kracht toeneemt als er beweging wordt gesignaleerd, is die extra lage dimstand na middernacht een prima oplossing voor het natuurgebied en zijn bewoners.’ Luc voegt daaraan toe dat de sensoren zo zijn ingesteld dat beweging in het natuurgebied, op weilanden en bij particuliere woonhuizen achter de fietssnelweg, niet wordt meegenomen in het detectieveld. Het bewegingsbereik van LumiMotion is dus precies afgesteld op het vlak dat verlicht moet worden.

Oog voor veiligheid

Zowel Luc als Hans zien de installatie van LumiMotion, in combinatie met de Stela-armaturen, als een inspiratie voor andere gemeenten die veilige fietssnelwegen willen creëren zonder daarbij de natuurlijke omgeving aan te tasten. ‘Ik kende LumiMotion al door de succesvolle realisatie in de straatverlichting van Tilburg’, vertelt Hans. ‘Daar waren de reacties ontzettend positief, dus ik was benieuwd naar de resultaten binnen onze gemeente. Gelukkig lijkt ook hier iedereen er erg tevreden mee te zijn. We hopen vooral dat we het gevoel van veiligheid hebben verhoogd. Vroeger had je een avond/nachtschakeling, waarbij sommige lichtmasten ’s nachts uitgingen om energie te besparen. Daardoor kreeg je echter donkere vlekken op de weg, wat niet bevorderlijk werkt voor de veiligheid. Met LumiMotion houden we de verlichting op een lage, energiebesparende dimstand, die sterker wordt bij beweging, waardoor mensen zich gedurende de hele fietsroute veilig kunnen voelen. Bovendien kun je aangeven wanneer het lichtniveau terugmoet naar de dimstand. Wij hebben gekozen voor een iets langere tijdsinstelling, zodat de fietser zich niet opgejaagd voelt door licht dat snel achter hem weg lijkt te vallen. Het systeem functioneert goed en voldoet aan alle verwachtingen die we voor ogen hadden.’